Otyłość jest bardzo poważnym problemem medycznym w ostatnich latach. Jedną z jej rodzajów jest otyłość brzuszna. Czy otyłość brzuszna jest groźna dla zdrowia? Jak pozbyć się nadmiaru tkanki tłuszczowej z brzucha?
Otyłość
Ostatnie lata to coraz większa liczba ludzi z nadwagą i otyłością. Według badań epidemiologicznych ta tendencja jest najbardziej widoczna w krajach wysokouprzemysłowionych. Ze względu na skalę problemu ustanowiono nawet Światowy Dzień Walki z Otyłością, który obchodzony jest 24 października. Niestety problem otyłości jest niezależny od wieku, możemy go zaobserwować nie tylko u dorosłych, ale również wśród dzieci i młodzieży [1].
Otyłość niesie za sobą wiele poważnych konsekwencji, m.in.:
- rozwój zespołu metabolicznego,
- rozwój cukrzycy typu II,
- miażdżyca,
- powikłania sercowo-naczyniowe,
- kamica układu moczowego,
- nowotwory,
- dyslipidemia,
- nadciśnienie tętnicze,
- choroby kostno-stawowe.
Ze względu na przyczyny, możemy wyróżnić dwa główne typy otyłości:
- otyłość prosta: wynikająca z nieprawidłowych nawyków żywieniowych i braku aktywności fizycznej, rzadziej z czynników genetycznych,
- otyłość złożona: wynikająca z bardziej złożonych przyczyn, takich jak endokrynopatia, zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, stosowania leków czy różnych chorób.
Obecne kryteria oceny nadwagi i otyłości:
- masa ciała,
- wskaźnik BMI (Body Mass Index),
- wskaźnik WHR (Waist to Hip Ratio),
- obwód talii.
Rodzaje otyłości, ze względu na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej:
- otyłość uogólniona (prosta): tkanka tłuszczowa rozmieszczona równomiernie na całym ciele,
- otyłość brzuszna (androidalna): typu jabłko,
- otyłość pośladkowo-udowa (gynoidalna): typu gruszka.
Otyłość brzuszna
Otyłość brzuszna jest nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej, co jest nieproporcjonalne do ogólnej zawartości tłuszczu w organizmie [3].
Jakie są metody oceny otyłości brzusznej?
- wskaźnik WHR >/0,85 u kobiet i >/ 1,0 u mężczyzn
- wskaźnik WHtR (Waist to Height Ratio) >/0,50
- wymiar strzałkowy brzuszny >/25,2cm dla kobiet i >/22,8cm dla mężczyzn
- obwód talii >/80cm u kobiet i >/94cm u mężczyzn
- tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny pozwalające określić akumulację tkanki tłuszczowej podskórnej wisceralnej
- wielkość powierzchni wisceralnej tkanki tłuszczowej >/100 do >130cm2
Co sprzyja zwiększeniu nagromadzenia tkanki tłuszczowej brzusznej?
- wiek, płeć, status prokreacyjny: zawartość tkanki tłuszczowej wisceralnej zwiększa się wraz z wiekiem, nasila się zwłaszcza u kobiet po menopauzie oraz po urodzeniu dziecka,
- pochodzenie etniczne: osoby z Chin i Azji Południowej mają więcej tkanki wisceralnej niż Europejczycy,
- czynniki genetyczne,
- niska masa ciała w okresie wczesnego dzieciństwa,
- zaburzenia hormonalne: kortyzol, insulina,
- stres,
- sposób żywienia,
- wysokie spożycie alkoholu, zwłaszcza piwa,
- palenie papierosów,
- palenie papierosów przez matkę w ciąży,
- mała aktywność fizyczna.
Otyłość brzuszna predysponuje znacznie częściej do chorób niezakaźnych niż otyłość gynoidalna. W tym typie otyłości wyraźny jest wzrost ryzyka choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu i zgonu.
- Wzrasta ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych
- Wzrasta ryzyko cukrzycy typu II
- Otyłość brzuszna powoduje wzrost poziomu lipoprotein miażdżycorodnych, powoduje dyslipidemię
- Otyłość brzuszna przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego, wpływa na przerost lewej komory serca i jej niewydolność
- Powoduje insulinooporność, upośledzoną tolerancję glukozy
- Wywołuje ogólnoustrojowy stan prozapalny
- Powoduje zaburzenia hormonalne, które zaburzają płodność
- Przyczynia się do wystąpienia nowotworów, dny moczanowej, zwyrodnienia stawów, bezdechu sennego
- Przyczynia się do nagłego zgonu
- Zwiększa ryzyko nowotworów
- Zwiększa ryzyko niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby
- Może powodować zespół policystycznych jajników, chorobę Alzheimera, demencję, gorsze zdolności poznawcze u osób starszych
Jak zrzucić tłuszcz z brzucha?
Leczenie otyłości obejmuje przede wszystkim redukcję masy ciała, ale też zmniejszenie czynników ryzyka i poprawienie stanu zdrowia. Nie istnieje specjalne rozwiązanie w przypadku otyłości brzusznej. Zalecenia obejmują podstawowe elementy redukcji masy ciała, ze szczególnym nakierowaniem na wpływ na redukcję tkanki trzewnej [4].
- Umiarkowany ubytek masy ciała (5–10% wyjściowej masy ciała)
- Zwiększenie aktywności fizycznej
- Zapisywanie zjedzonych codziennie posiłków
- Unikanie podjadania
- Unikanie jedzenia w nocy
- Stosowanie diety o ujemnym bilansie kalorycznym
- Zwiększenie spożycia pełnoziarnistych produktów zbożowych
- Zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego, zwłaszcza frakcji rozpuszczalnej
- Wyższe spożycie wapnia
- Przyjmowanie suplementów wapnia i witaminy D
- Niski indeks i ładunek glikemiczny
- Ograniczenie napojów słodzonych fruktozą
- Ograniczenie izomerów trans nienasyconych kwasów tłuszczowych
- Ograniczenie nasyconych kwasów tłuszczowych
- Rezygnacja z alkoholu
Otyłość jest w dzisiejszych czasach dużym problemem zarówno medycznym, jak i dietetycznym. Szczególnie niepokojącym rodzajem otyłości jest otyłość brzuszna. Taka otyłość zwiększa ryzyko chorób metabolicznych, nowotworów, insulinooporności czy zaburzeń płodności. Podstawowym elementem dietoterapii otyłości brzusznej jest zmniejszenie ogólnej masy ciała i stosowanie podstawowych zasad prawidłowego żywienia.
Bibliografia:
[1] Anna Jung, Otyłość – choroba cywilizacyjna. Klinika Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej, Wojskowy Instytut Medyczny, Warszawa, Polska.. Pediatr Med Rodz 2014, 10 (3), p. 226–232
[2] Wiktor B. Szostak, Dorota Szostak-Węgierek, Longina Kłosiewicz-Latoszek, Konsekwencje zdrowotne otyłości, Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 9, 2011.
[3] Edyta Suliga, Otyłość brzuszna – metody oceny, przyczyny występowania, implikacje zdrowotne, Studia Medyczne 2012; 27(3); 65-71
[4] www.endokrynologia.viamedica.pl. Obesity Management Task Force of the European Association for the Study of Obesity. Postępowanie w otyłości dorosłych: europejskie wytyczne dla praktyki klinicznej.
