Stosowanie zbilansowanej diety jest podstawowym elementem dbania o zdrowie. Często można o tym usłyszeć w różnych mediach i u lekarza. Czym jest zbilansowana dieta i jak ją skomponować?
Prawidłowa dieta stanowi klucz do osiągnięcia zdrowia i wymarzonej sylwetki. Ponadto chroni przed wieloma chorobami oraz wspomaga ich leczenie. Zarówno w Internecie, jak i w gabinetach lekarskich i dietetycznych można usłyszeć, że najlepszą metodą jest stosowanie odpowiedniej, zbilansowanej diety. Tylko czym tak naprawdę jest taka dieta, na czym polega i jak ją odpowiednio skomponować?
Zbilansowana dieta
Słowo dieta może kojarzyć się przede wszystkim z odchudzaniem, dlatego często to pojęcie ma dosyć negatywny wydźwięk. Jednak należy wiedzieć, że dieta to tak naprawdę sposób żywienia, jaki stosuje dana osoba, a więc każdy z nas jest na jakiejś diecie, bardziej lub mniej zdrowej. W celu utrzymania zdrowia lub osiągnięcia zamierzonego celu sylwetkowego należy zacząć przede wszystkim od stosowania zdrowej diety. Tutaj pojawia się właśnie pojęcie zbilansowanej diety, która jest odpowiednim, racjonalnym sposobem żywienia, z zachowaniem wszystkich zasad i nawyków żywieniowych, które pozwalają utrzymać funkcjonowanie organizmu na odpowiednim poziomie. Taka dieta ma różne określenia, takie jak np.:
- zbilansowana,
- prawidłowa,
- zrównoważona,
- pełnowartościowa,
- optymalna.
Wszystkie te przymiotniki określają jednak jeden i ten sam sposób żywienia dostarczający organizmowi wszystkich potrzebnych składników pokarmowych w odpowiednich zalecanych ilościach. Są nimi:
- białko,
- węglowodany,
- tłuszcze,
- błonnik pokarmowy,
- witaminy,
- składniki mineralne.
W celu ułatwienia zmiany nawyków żywieniowych i nauczenia się zasad prawidłowej diety naukowcy zajmujący się żywieniem człowieka stworzyli kilka podstawowych wskazówek, których powinien przestrzegać każdy chcący o siebie zadbać człowiek.
Bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na to, że każda osoba jest indywidualnym przypadkiem, w związku z tym poza stosowaniem się do zasad zbilansowanej diety warto rozważyć dobranie dokładniejszych, indywidualnych zaleceń w zależności od wieku, płci, aktywności fizycznej, stanu fizjologicznego czy chorób towarzyszących. W celu dobrania indywidualnych zaleceń warto udać się do wykwalifikowanego dietetyka, który po przeprowadzeniu odpowiedniego wywiadu żywieniowo-zdrowotnego pomaga dobrać dietę dostosowaną do konkretnej osoby.
Jak skomponować zbilansowaną dietę?
Komponowanie zbilansowanej diety opiera się na kilku podstawowych zasadach dotyczących podaży składników pokarmowych oraz piramidy żywieniowej.
- 45–65% energetyczności diety powinno pochodzić z węglowodanów,
- 10–20% z białka,
- 20–35% z tłuszczu.
- Należy spożywać regularne posiłki, 4–5 w ciągu dnia, co 3–4 godziny.
- Pierwszy posiłek należy spożyć w ciągu 1–2 godzin po przebudzeniu.
- Ostatni posiłek należy spożyć na 2–3 godziny przed snem.
- Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce (¾ powinny stanowić warzywa, a ¼ owoce), w każdym posiłku powinna znaleźć się porcja warzyw lub owoców.
- Należy wybierać produkty zbożowe pełnoziarniste.
- W diecie powinny znajdować się mleko i produkty mleczne ze względu na dostarczenie odpowiedniej podaży wapnia.
- Należy ograniczyć spożycie mięsa, w szczególności mięsa czerwonego i produktów mięsnych przetworzonych do 0,5 kg/tydzień.
- W diecie powinny znaleźć się ryby, rośliny strączkowe i jaja.
- Należy ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych, które warto zastąpić tłuszczami roślinnymi.
- Unikać należy spożycia cukru, słodyczy, słonych przekąsek, produktów przetworzonych, żywności typu fast food.
- Nie należy dosalać potraw, a w zamian warto stosować naturalne przyprawy ziołowe.
- Nie należy spożywać alkoholu.
- Konieczne jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów, minimum 1,5 l wody dziennie.
Zbilansowana dieta to prawidłowy, zrównoważony jadłospis, skomponowany na podstawie podstawowych, prawidłowych zasad żywienia. Odpowiednia dieta pozwala utrzymać prawidłowy stan zdrowia, masę ciała, chroni przed występowaniem chorób oraz wspomaga ich leczenie. Najważniejszym elementem zbilansowanej diety jest stosowanie się do zasad przyjętych w piramidzie żywienia. Należy jednak pamiętać, że w przypadku występowania chorób czy eliminacji produktów spożywczych konieczne jest zindywidualizowane podejście do skomponowania właściwego jadłospisu.
Bibliografia:
[1] red. Mirosław Jarosz, Normy żywienia dla populacji Polski, IŻŻ 2017,
[2] Piramida zdrowego żywienia i aktywności fizycznej, IŻŻ 2018.