Jednym z badań, które możesz wykonać jest oznaczenie poziomu kreatyniny. Co oznacza wynik? Czym jest kreatynina i co zrobić, gdy jej poziom jest podwyższony?
Specyficzne wskaźniki w surowicy krwi używane do oceny stopnia zaawansowania choroby nerek i odpowiedzi na terapię dietetyczną to stężenie azotu mocznika we krwi oraz stężenie kreatyniny. Podwyższone stężenie azotu występuje przed wystąpieniem podwyższenia kreatyniny, ale jest też zależne od stanu nawodnienia. Nefrolodzy używają stężenia kreatyniny, aby częściowo ocenić funkcję nerek. Inne wykorzystywane parametry to albuminy, potas, fosfor, sód, wapń.
Kreatynina
Kreatynina produkowana jest w mięśniach z fosforanu kreatyny w wyniku nieodwracalnej, nieenzymatycznej dehydratacji i odszczepienia fosforanu. Ilość wydalanej w ciągu doby w moczu kreatyniny jest proporcjonalna do masy mięśniowej. W biosyntezie kreatyny uczestniczą glicyna, arginina, metionina. Końcowym etapem syntezy kreatyny jest metylacja octanu guanidyny przez S-adenozylometioninę. Wydalanie kreatyniny z moczem jest odzwierciedleniem masy mięśniowej, jej wartości są duże u ciężarowców, a małe u osób z niedoborami masy mięśniowej.
Prawidłowe wartości kreatyniny we krwi: 53–115 mcmol/l (0,6-1,3 mg/dl).
Wzrost kreatyniny to zawsze dowód pogorszenia się czynności wydalniczej nerek (niewydolność ostra lub przewlekła), jednak następuje dopiero wtedy, kiedy nieczynna jest ok. połowa miąższu nerkowego. Z tego względu konieczne jest badanie klirensu kreatyniny lub wyliczanie eGFR, zwłaszcza u starszych, z niską masą mięśniową lub wyniszczonych, ponieważ u nich stężenie kreatyniny w surowicy jest zwykle małe, natomiast czynność wydalnicza nerek może być już znacznie upośledzona. Osoby z dużą masą mięśniową mogą mieć za to dużą kreatyninemię, jednak rzadko kiedy przekracza ona górną normę. Wyniki fałszywie dodatnie można uzyskać w próbkach zhemolizowanych oraz przy dużym stężeniu hemoglobiny płodowej (u noworodków). Hiperbilirubinemia (>90 mcmol/l lub 5,3mg/dl) może być przyczyną istotnego zaniżania kreatyninemii.
Oznaczanie stężenia kreatyniny w moczu służy do obliczania wskaźnika albumina/kreatynina lub białko/kreatynina jako zalecanego wskaźnika utraty białka i albuminy z moczem. Kreatynina jest wydalana z moczem ze stałą szybkością w ciągu doby i tak oznaczone białkomocz lub albuminuria są niezależne od błędów wynikających ze zmian zagęszczenia moczu. Dzięki oznaczeniu stężenia kreatyniny można obliczyć tak zwany klirens endogennej kreatyniny, co odpowiada w przybliżeniu wartościom przesączania kłębuszkowego (GFR) i jest dobrym wskaźnikiem oceny funkcji filtracyjnej nerek. Klirens kreatyniny to zdolność nerek do wydalania kreatyniny.
Co ważne, kreatynina jest metabolicznym produktem kreatyny i wykorzystywana jest czasami jako marker uszkodzenie nerek, ponieważ może się ona kumulować, kiedy nerki są uszkodzone i jest to niezależne od suplementacji kreatyny!
Normalnie kreatynina produkowana z rozpadu kreatyny przechodzi do krwi, a następnie jest wydalana przez nerki.
Wskazania do oznaczenia stężenia kreatyniny
Jak można zbadać poziom kreatyniny?
Badanie moczu:
- podwyższony poziom może wynikać z chorób nerek, infekcji nerek, kamieni nerkowych, dystrofii mięśniowej, miastenii. Podwyższony poziom kreatyniny w moczu można zaobserwować również u cukrzyków i osób na diecie bogatej w mięso.
- jeśli wynik jest podwyższony lekarz na pewno zleci poziom kreatyniny we krwi.
Badanie krwi:
- podwyższony poziom świadczy o problemach z nerkami.
- nieco podwyższony poziom może wynikać z odwodnienia czy diety wysokobiałkowej.
Dlaczego kreatynina może być wysoka?
- Problemy z nerkami
- Zbyt intensywny wysiłek fizyczny
- Zbyt duża ilość masy mięśniowej
- Słabe nawodnienie
- Zatrucie związkami organicznymi i nieorganicznymi
- Przyjmowanie niektórych leków
- Niedoczynność tarczycy
W jaki sposób obniżyć poziom kreatyniny?
- Zmniejsz intensywność treningów
- Zmniejsz podaż białka, jeśli masz problemy z nerkami
- Zwiększ podaż błonnika pokarmowego
- Zadbaj o prawidłowe nawodnienie
- Zadbaj o prawidłową dietę
Podwyższone stężenie kreatyniny – produkty zalecane
W przypadku osób mających problemy z nerkami zaleca się przede wszystkim stosowanie zasad prawidłowego żywienia z nakierowaniem na dietę z obniżoną zawartością białka i sodu.
W związku z tym dieta jest wysokokaloryczna, wysokowęglowodanowa i wysokotłuszczowa. Źródło węglowodanów powinny stanowić produkty pełnoziarniste a tłuszcze powinny być głównie pochodzenia roślinnego. Zwraca się szczególną uwagę na podaż warzyw i produktów bogatych w żelazo, witaminę C.
Podwyższone stężenie kreatyniny – produkty zakazane
Unikać należy dużej ilości białka i sodu. Z diety powinno wyeliminować się nadmierne ilości mięsa, wędlin, kiełbas, produktów mlecznych i tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Ze względu na konieczność ograniczenia sodu i potasu należy uważać na spożycie pieczywa, wędlin, serów, konserw, marynowanych i kiszonych produktów oraz dosalania. W zależności od stanu pacjenta, stopnia uszkodzenia nerek oraz wydalania potasu przez nerki, podaż produktów bogatych w potas (suszone owoce, banany, szpinak, ziemniaki czy fasola) jest różna. Jeśli masz problemy z nerkami odstaw suplementację kreatyny!
Na podstawie poziomu kreatyniny można określić stan funkcjonowania nerek. Istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na zbyt wysoki poziom kreatyniny. W przypadku nieprawidłowych wartości kreatyniny i wystąpienia objawów uszkodzenia nerek niezbędna jest natychmiastowa konsultacja lekarska, poza tym warto zadbać o odpowiednią dietę, w której należy zmniejszyć podaż białka i sodu oraz zwracać uwagę na spożycie produktów przetworzonych.
Bibliografia:
[1] Robert K. Murray , Daryl K Granner, Victor W. Rodwell, Biochemia Harpera, PZWL, 2012.
[2] Nancy J. Peckenpaugh, Podstawy żywienia i dietoterapii, URBAN & PARTNER, 2011.
[3] L. Sobotka, Podstawy żywienia klinicznego, Kraków, 2013.
[4] Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, INTERNA SZCZEKLIKA PODRĘCZNIK CHORÓB WEWNĘTRZNYCH, Medycyna Wewnętrzna, 2017
[5] Informator dla osób z przewlekłą chorobą nerek, [dostęp on-line] http://osod.info/informator-dla-osob-z-przewlekla-choroba-nerek/
[6] Dietary Advice For Kidney Patients, [dostęp on-line] http://www.beaumont.ie/kidneycentre-forpatients-aguidetokidneydisease-die
[7] Eduardo Pimenta, Markus Jensen, David Jung, Frank Schaumann, Stefanie Boxnick, Hubert Truebel, Effect of Diet on Serum Creatinine in Healthy Subjects During a Phase I Study, J Clin Med Res. 2016 Nov; 8(11): 836–839, [dostep on-line] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5047024/
[8] Chiavaroli L, Mirrahimi A, Sievenpiper JL, Jenkins DJ, Darling PB., Dietary fiber effects in chronic kidney disease: a systematic review and meta-analysis of controlled feeding trials, Eur J Clin Nutr. 2015 Jul;69(7):761-8. doi: 10.1038/ejcn.2014.237. Epub 2014 Nov 12, [dostęp on-line] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25387901
[9] How to Bring Down High Creatinine Levels, [dostęp on-line] https://www.wikihow.com/Bring-Down-High-Creatinine-Levels
