Często można usłyszeć o zakwaszeniu organizmu. Czym tak naprawdę jest kwasica metaboliczna? Czy można wspomóc się dietą w przypadku jej występowania?
Kwasica metaboliczna
Kwasica metaboliczna, inaczej kwasica nieoddechowa, to zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej, w którym ma miejsce pierwotny nadmiar kwasów lub niedobór zasad. Często towarzyszy jej kompensacja oddechowa wraz z obniżeniem ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla.
Kwasica metaboliczna jest to zaburzenie, w którym wzrasta zawartość nielotnych kwasów w naszym organizmie. Jest skutkiem:
- nadmiaru protonów
lub
- utraty zasad
W wyniku tych procesów następuje niedobór zasad w głównych buforach pozakomórkowych oraz, w przypadku braku możliwości pełnego zbuforowania, obniżenie pH krwi < 7,35.
Kwasica metaboliczna to zespół objawów, które mogą być następstwem wielu chorób. Objawy i leczenie zależą od choroby podstawowej.
Jakie są przyczyny kwasicy metabolicznej?
- Podaż lub nadmierna produkcja kwasów nielotnych
- kwasica ketonowa cukrzycowa,
- kwasica mleczanowa,
- kwasica spowodowana podażą prekursorów kwasów, np. alkoholowa kwasica ketonowa.
- Upośledzenie regeneracji wodorowęglanów przez nerki lub upośledzenie wydalania jonów wodorowych przez cewki dalsze.
- Utrata zasad
- przez nerki – kwasica cewkowa bliższa,
- przez przewód pokarmowy – biegunka, przetoki.
Jakie występują postacie kliniczne kwasic metabolicznych?
- kwasica mleczanowa,
- kwasica ketonowa,
- kwasica po zatruciu metanolem,
- kwasica po zatruciu glikolem etylenowym,
- kwasica wywołana zatruciem kwasem salicylowym i jego pochodnymi,
- kwasica metaboliczna w przewlekłej chorobie nerek,
- kwasica hiperchloremiczna z prawidłową luką anionową.
Kwasica metaboliczna – objawy
Objawy kwasicy metabolicznej zależą od przyczyny zaburzeń:
- zaburzenia oddechowe,
- zaburzenia elektrolitowe,
- zaburzenia rytmu serca,
- zaburzenia świadomości,
- zaburzenia ciśnienia tętniczego.
Leczenie kwasicy metabolicznej
Postępowanie lecznicze w przypadku kwasicy metabolicznej zależne jest od poszczególnych postaci etiologicznych kwasicy. Pierwszym etapem leczenia jest wyliczenie przestrzeni wodorowęglanowej (PW) posługując się odpowiednim wzorem. Następnie oblicza się wielkość niedoboru anionów wodorowęglanowych (według odpowiedniego wzoru). Kolejno podawane jest odpowiednie stężenie NAHCO3.
Dodatkowe metody leczenia to odpowiednie nawodnienie, wyrównanie zaburzeń elektrolitowych, utrzymanie odpowiedniego poziomu glukozy.
Kwasica metaboliczna – dieta
Mimo istniejących w internecie teorii na temat „zakwaszenia organizmu”, należy zdawać sobie sprawę, że patologiczne zakwaszenie występuje jedynie w przypadku wyżej wymienionych problemów zdrowotnych, a nie spożywanych produktów.
- Dieta oraz styl życia mogą być jednak jednymi z metod profilaktycznych w przypadku kwasicy metabolicznej. Profilaktyka dietetyczna kwasicy metabolicznej polega na stosowaniu zbilansowanej diety, unikaniu żywności przetworzonej oraz wprowadzeniu do jadłospisu dużej ilości warzyw i owoców. Zaleca się tutaj stosowanie diety DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension).
- Dodatkowo uważa się, że dieta zachodnia, bogata w produkty zwierzęce i sól oraz uboga w warzywa i owoce, generuje duży ładunek kwasowy.
- Zaleca się stosowanie diety alkalizującej, bogatej w warzywa i owoce, w przypadku występującej już kwasicy metabolicznej z towarzyszącymi problemami z funkcjonowaniem nerek.
Kwasica metaboliczna jest zaburzeniem równowagi kwasowo-zasadowej w naszym organizmie. Może być objawem wielu chorób. Polega na nadmiarze kwasów lub niedoborze zasad, co może prowadzić do obniżenia pH krwi. Nieleczona kwasica jest śmiertelna, dlatego konieczna jest opieka medyczna. Dieta może być jednym z działań profilaktycznych w przypadku wielu chorób prowadzących do kwasicy metabolicznej, głównie jest to dieta zbilansowana, z dużą ilością warzyw i owoców. W przypadku kwasicy z towarzyszącymi problemami z nerkami zaleca się stosowanie diety alkalizującej, bogatej w warzywa i owoce.
Bibliografia:
[1] Interna Szczeklika, Podręcznik chorób wewnętrznych, 2014
[2] Beata Sulikowska, Jacek Manitius, Kwasica metaboliczna, PoDyplomie.pl
[3] Diagnostyka i leczenie kwasicy metabolicznej u chorych z przewlekłą chorobą nerek – opinia ekspertów, NEFROL. DIAL. POL. 2017, 21, 105-109
[4] Adeva MM, Souto G., Diet-induced metabolic acidosis, Clin Nutr. 2011 Aug;30(4):416-21.
[5] Goraya N, Simoni J, Jo CH, Wesson DE., Treatment of metabolic acidosis in patients with stage 3 chronic kidney disease with fruits and vegetables or oral bicarbonate reduces urine angiotensinogen and preserves glomerular filtration rate., Kidney Int. 2014 Nov;86(5):1031-8.
[6] Nimrit Goraya, Jan Simoni, Chan-Hee Jo, and Donald E. Wesson, A Comparison of Treating Metabolic Acidosis in CKD Stage 4 Hypertensive Kidney Disease with Fruits and Vegetables or Sodium Bicarbonate,Clin J Am Soc Nephrol. 2013 Mar 7; 8(3): 371–381.
[7] Rodrigues Neto Angéloco L, Arces de Souza GC, Almeida Romão E, Garcia Chiarello P. Alkaline Diet and Metabolic Acidosis: Practical Approaches to the Nutritional Management of Chronic Kidney Disease. J Ren Nutr 2017 Dec 5.
