Erytropoetyna to białko produkowane przez nerki, które wpływa na produkcję czerwonych krwinek. Jakie jest działanie EPO? Czym skutkuje niedobór EPO?
Erytropoetyna (EPO)
Erytropoetyna produkowana endogennie jest glikoproteiną, która składa się ze 165 aminokwasów. Naturalnie produkowana jest przez nerki (w 90%) i wątrobę (w 10%), które stanowią główne źródło produkcji EPO w trakcie życia płodowego. Za metabolizm tego związku odpowiada wątroba, jedynie 5% erytropoetyny jest wydalane z moczem w formie niezmienionej.
Erytropoetyna – działanie
EPO pobudza erytropoezę, czyli proces produkcji i różnicowania erytrocytów z komórek szpiku kostnego. Prawidłowy przebieg erytropoezy wymaga nie tylko erytropoetyny, ale również czynników krwiotwórczych, takich jak żelazo, witamina B6, B12, C czy kwas foliowy. Regulacja działania erytropoezy opiera się na sytuacji obniżonego stężenia tlenu, co wywołuje zwiększenie produkcji EPO, zwiększeniu liczby erytrocytów, a następnie spadku syntezy EPO i jej stężenia we krwi. Poza tym EPO oddziałuje też na komórki niehematologiczne, np. wpływa bezpośrednio na wzrost komórek nowotworowych oraz zmienia wrażliwość tych komórek na radio- i chemioterapię.
Erytropoetyna wykorzystywana jest w leczeniu pacjentów z niewydolnością nerek, w hematologii czy onkologii.
W sporcie EPO odpowiada za zapotrzebowanie tkanek na tlen. W warunkach hipoksji, np. w górach, poprawia możliwości tlenowe.
Erytropoetyna – niedobór
Prawidłowe stężenie erytropoetyny wynosi 6–32 µg/ml. Wartości zależą od wielu czynników, takich jak płeć, wiek, metody oznaczania. Najwyższe wartości notowane są w nocy, a najniższe rano. Produkcja EPO wzrasta w sytuacji spadku nasycenia tlenem krwi. Oznaczenie poziomu erytropoetyny warto wykonać w przypadku:
- niedokrwistości,
- poliglobulii,
- chorób nerek,
- podejrzenia nowotworów produkujących EPO,
- czerwienicy,
- sportowców podejrzanych o stosowanie dopingu.
Kiedy występuje niedobór EPO?
- W przewlekłej mocznicy
- W niedokrwistości z zaburzeń pracy nerek
- W chorobach płuc
Kiedy występuje nadmiar EPO?
- W czerwienicy
- U palaczy
- W niedokrwistości hemolitycznej, aplastycznej, z niedoboru żelaza
- W treningu wysokogórskim
- W niedotlenieniu w wyniku chorób serca
Erytropoetyna – cena, gdzie kupić
Erytropoetyna jest stosowana jako lek i jest dostępna na receptę według zaleceń lekarskich. Natomiast można ją znaleźć również na czarnym rynku. Jednak należy pamiętać, że jest to substancja niedozwolona poza wskazaniami medycznymi.
Erytropoetyna jest hormonem peptydowym odpowiedzialnym za produkcję czerwonych krwinek. Jej synteza wzrasta w przypadku niedoborów tlenu. Wykorzystywana jest w celach medycznych. W niektórych przypadkach stosowana jest również przez sportowców dyscyplin wytrzymałościowych w celu poprawy wydolności tlenowej. Jednak należy pamiętać, że jest to substancja niedozwolona przez Światową Organizację Antydopingową.
Bibliografia:
[1] ANNA KORYCKA, ANNA SZMIGIELSKA-KAPŁON, TADEUSZ ROBAK, Białka stymulujące erytropoezę i ich rola w leczeniu niedokrwistości w chorobach nowotworowych, Acta Haematologica Polonica Review Article2006, 37, Nr 1 str. 37–45.
[2] Erytropoetyna, [dostęp on-line] http://www.medonet.pl/badania,erytropoetyna,artykul,1570271.html
