Kwas L-3-hydroksyl-4-N, N, N-trimetyloaminomaślan. L-karnityna określana jest jako substancja witaminopodobna. Powstaje głównie w syntezie endogennej, a tylko jej część jest pozyskiwana z pokarmów. Na samym wstępie warto nadmienić, iż prawidłowo zbilansowana dieta zapewnia optymalną ilość samej karnityny oraz substratów potrzebnych do jej produkcji. Tymi substratami są dwa aminokwasy egzogenne, czyli metionina i lizyna.
Niemniej jednak w procesie powstawania karnityny istotne są również inne części składowe, do których zalicza się: witaminę C, żelazo, pirydoksynę (witamina B6) oraz niacynę (witamina PP). L-karnityna powstaje głównie w wątrobie, ale i w nerkach. W organizmie dorosłego człowieka znajduje się ok. 20 g l-karnityny, z czego większość jej zasobów znajduje się w mięśniach szkieletowych. Dzienne zapotrzebowanie wynosi ok. 15 mg. Najlepszymi źródłami l-karnityny jest mięso (baranina, wołowina, wieprzowina), ryby oraz przetwory mleczne. Należy dodać, iż l-karnityna rozpuszcza się w wodzie stąd wniosek, iż gotowanie będzie zmniejszało jej ilość w pożywieniu. Substancja ta spożywana wraz z pokarmami wchłania się w przewodzie pokarmowym na poziomie 50–85%. Reszta degradowana jest przez florę bakteryjną jelita grubego. Najwyższe stężenie L-karnityny we krwi następuje po 2–4 h od momentu spożycia. Jej niedobory mogą występować w przypadku chorób wątroby oraz nerek, u osób niedożywionych oraz stosujących źle zbilansowaną dietę. Jednak stwierdza się je bardzo rzadko.
Działanie l-karnityny
Działanie l-karnityny polega na łączeniu się jej z długołańcuchowymi kwasami tłuszczowymi, a następnie ich transporcie do mitochondrium, w celu pozyskania energii w procesie beta-oksydacji kwasów tłuszczowych. Działanie l-karnityny wiąże się z redukcją masy ciała oraz poziomu tkanki tłuszczowej jak również ochroną beztłuszczowej masy ciała. Uczestniczy ona również w metabolizmie aminokwasów BCAA, czyli aminokwasów o rozgałęzionych łańcuchach bocznych (leucyna, izoleucyna, walina). Dodatkowo odpowiedni poziom l-karnityny w mięśniach ogranicza wykorzystanie glikogenu mięśniowego w celach energetycznych. Kolejną jej rolą w organizmie jest działanie antyoksydacyjne. Wykazuje również pośredni wpływ na syntezę acetylocholiny, czyli neuroprzekaźnika, a poprzez chelatowanie pierwiastków takich jak np. żelazo czy ołów zmniejsza ich nadmierną ilość.
Dawkowanie l-karnityny
Według danych literaturowych, suplementacja L-karnityną wydaje się być korzysta w ilości 2–8g/dzień w 3 etapach: na czczo, 30 minut przed treningiem oraz po zakończeniu jednostki treningowej. Uważa się jednak, iż dawki bezpieczne wynoszą do 3 g/dzień. Suplementacja może być korzystna również w przypadku osób otyłych, redukujących nadmierną ilość tkanki tłuszczowej.
Efekty l-karnityny
Na samym wstępie tej części artykuły należy zaznaczyć, iż L-karnityna należy do grupy B suplementów wg AIS (The Australian Institute of Sport). Oznacza to, iż jej działanie wymaga dalszego potwierdzenia w badaniach. Powyższe informacje wykazują wiele korzystnych działań l-karnityny. Jednak brak jednoznacznego potwierdzenia w badaniach naukowych, aby l-karnityna jako suplement również wykazywała takie działanie. Należy również nadmienić, iż l-karnityna w formie suplementu wchłania się nawet 4 razy słabiej od tej zawartej w pożywieniu stąd tak wysokie, zalecane dawki suplementacji. Brakuje dowodów na to, aby suplementacja l-karnityną rzeczywiście miała wpływ na redukcję nadmiernej tkanki tłuszczowej. W badaniach stwierdzone natomiast zostało, iż podawanie l-karnityny zwiększa jej stężenie we krwi, natomiast nie zwiększa w mięśniach. Wykazano również, iż u osób zdrowych wysiłek fizyczny nie wpływa istotnie na zmiany stężeń l-karnityny w mięśniach. Dalszych badań wymaga również fakt wykorzystania suplementacji l-karnityną w celu zwiększenia zdolności wysiłkowej.
Skutki uboczne l-karnityny
L-karnityna jest substancją bezpieczną, nie wykazującą szkodliwego wpływu na organizm. Odnotowano jednak występowanie nudności, biegunek oraz bólu brzucha przy przyjmowaniu l-karnityny w formie suplementu.
L-karnityna uznawana jest jako substancja bezpieczna. Należy pamiętać, iż powstaje ona głównie na drodze syntezy endogennej a suplementacja jest kwestią dodatkową. Dlatego istotne staje się zadbanie o poszczególne składniki konieczne do jej syntezy endogennej. L-karnityna prawdopodobnie wykazuje szereg korzystnych oddziaływań na organizm natomiast jej działanie wymaga dalszego potwierdzenia w badaniach.
Bibliografia:
- Czeczot H, Ścibior D. Rola l-karnityny w przemianach, żywieniu i terapii. Postepy Hig Med. Dosw. (online), 2005; 59: 9-19.
- Rospond B, Chłopicka J. Funkcje biologiczne l-karnityny i jej zawartość w wybranych produktach spożywczych. Przegląd Lekarski 2013/70/2.
- Zając A, Zydek G, Michalczyk M, Poprzęcki S, Czuba M, Gołaś A, Boruta-Gojny B. Żywienie i suplementacja w sporcie, rekreacji i stanach chorobowych. Wydawnictwo Akademii Wychowanie Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach; 2014.
