Świeże owoce bzu czarnego nie nadają się do spożycia, dlatego najlepiej przygotowywać z nich sok. Jakie właściwości prozdrowotne posiadają te małe, granatowe owoce?
Dziki bez, buzina, bez lekarski, hyćka to inne nazwy czarnego bzu. Jest on znany od wieków w medycynie ludowej, głównie jako lekarstwo na przeziębienia. Obecnie preparaty z czarnego bzu można bez problemu kupić w aptekach. Jednak przy znajomości kilku prostych zasad sok z łatwością możemy przyrządzić samodzielnie. Czarny bez nie tylko złagodzi objawy przeziębienia, ale również wzmocni naszą odporność, dzięki czemu będziemy mniej podatni na różnego rodzaju infekcje.
Sok z czarnego bzu
Czarny bez ( Sambucus nigra L.) jest rośliną jadalną oraz ozdobną. Ze względu jednak na udowodnione liczne właściwości prozdrowotne jest stosowany w lecznictwie oraz w kosmetyce. Używanymi surowcami zielarskim są dojrzałe owoce (Fructus sambuci) oraz kwiaty (Flos sambuci). Można również stosować korę z czarnego bzu (łac. Sambuci cortex), ale z uwagi na swoje silne działanie ściągające nadaje się głównie do użytku zewnętrznego.
Bezwzględnie należy pamiętać, iż nie spożywa się surowych owoców ani kwiatów, gdyż w takim stanie zawierają w sobie toksyczną substancję. Tylko po obróbce termicznej można spożywać je całkowicie bezpiecznie.
Wśród wszystkich preparatów z bzu czarnego, największą popularnością cieszy się sok. Otrzymywany jest on z dojrzałych owoców i posiada charakterystyczną dla nich ciemnogranatową barwę oraz cierpki, lekko kwaśny smak. Owoce w kolorze ciemnego fioletu zbieramy w sierpniu oraz wrześniu, najlepiej po deszczu, ale w słoneczny dzień. Nie należy zrywać pojedynczych kuleczek, lecz ścinać całe baldachy.
Owoce do przyrządzenia soku koniecznie muszą być dojrzałe. Niedojrzałe bowiem posiadają dużą zawartość potencjalnie toksycznej substancji: sambunigryny, która powoduje nieprzyjemne efekty w postaci zaburzeń pokarmowych, silnych bólów brzucha, wymiotów, czy biegunki.
Sok z czarnego bzu – właściwości
Owoce czarnego bzu zawierają w swoim składzie dość wysokie stężenie antocyjanów oraz flawonoidów, dzięki czemu posiadają właściwości antyoksydacyjne. W skład czarnego bzu wchodzą również pektyny, rutyny, glikozydy, taniny, kwasy organiczne, a także witaminy A, C i z grupy B oraz związki mineralne (wapń, potas, kwas foliowy), olejki eteryczne, sterole roślinne oraz cukry proste.
Regularne picie soku z tej rośliny ochroni nasze komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, zapewniając komórkom dłuższą żywotność. Badania prowadzone przez naukowców potwierdziły, że przetwory Sambucus nigra, w tym szczególnie sok wykazują działanie bakteriobójcze oraz przeciwwirusowe. Flawonoidy wywierają również korzystny wpływ na szczelność naczyń krwionośnych, zapobiegając przed wnikaniem patogenów do krwioobiegu.
Bogactwo składników zawartych w czarnym bzie sprawia, że działa on także moczopędnie, napotnie, rozkurczowo, przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo. Picie soku z bzu zwiększy również produkcję cytokiny, czyli białka odpowiadającego za odporność organizmu.
Czarny bez posiada również właściwości wykrztuśne, a to za sprawą związków o charakterze triterpenów. Tak więc picie soku z tej rośliny pomoże w przypadku infekcji przebiegających z nieżytem górnych dróg oddechowych.
Ponadto zawartość steroli roślinnych (np. beta-sitostrolu) w owocach bzu korzystnie wpływa na gospodarkę lipidową.
Sok z czarnego bzu – zastosowanie
Dzięki właściwościom przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym oraz przeciwgorączkowym sok z czarnego bzu kojarzymy ze środkiem leczniczym w stanach przeziębień oraz grypy. Poprzez działanie immunomodulujące zmniejsza również podatność organizmu na infekcję, a także ogranicza rozwój ognisk zapalnych. Sok z czarnego bzu zalecany jest zarówno dorosłym, jak i dzieciom powyżej trzeciego roku życia, w zapobieganiu chorób sezonowych w stanach obniżonej odporności. Picie soku z czarnego bzu pomoże w leczeniu i zapobieganiu chorób wirusowych, takich jak zapalenie oskrzeli, gardła, czy migdałków. Również po antybiotykoterapii warto sięgać, po sok z tych owoców. Skraca on bowiem czas rekonwalescencji, przyspieszając usuwanie toksyn z organizmu.
Ponadto sok ten może okazać się pomocny w stanach zapalnych nerek. Czarny bez bowiem pobudza proces filtracji zwiększając produkcję moczu. Sok ten poleca się również osobom mającym problem z prawidłowym poziomem lipidów, gdyż obniża poziom frakcji cholesterolu LDL i trójglicerydów.
Do licznych właściwości leczniczych bzu czarnego zalicza się także działanie np.przeciwbólowe. Co ważne, roślina ta nie wykazuje efektu uzależniającego, stosuje się go jako naturalny analgetyk w leczeniu migrenowych bólów głowy, a także w zapaleniu nerwu kulszowego lub trójdzielnego.
Sok z czarnego bzu warto włączyć do diety odchudzającej, ze względu na właściwości przeczyszczające i regulujące trawienie
Sok z czarnego bzu – przeciwwskazania
Sok z czarnego bzu polecany jest niemalże wszystkim, w tym również kobietom w ciąży przy przeziębieniu i w celu wzmocnieniu odporności, karmiącym piersią, oraz dla dzieci. Jednak sok z czarnego bzu nie powinny spożywać osoby uczulone na substancje czynne pochodzenia roślinnego zawarte w wyciągu z czarnego bzu.
Ze względu na wysoką zawartość cukrów pacjenci leczący się na cukrzycę powinni przeliczać spożytą dawkę soku na wymienniki węglowodanowe i o tę ilość zmniejszyć całkowitą wartość spożytych węglowodanów w diecie w ciągu całego dnia.
Zaleca się również ostrożność i pewne ograniczenia picia soku z bzu czarnego w przypadku osób borykającym się z przewlekłymi chorobami nerek i wątroby, z uwagi na działanie pobudzające czynność tych narządów
Podsumowując, do przyrządzania soku wykorzystujemy tylko w pełni dojrzałe owoce. Sok z czarnego bzu obowiązkowo pijemy w stanach przeziębienia, zapaleniach dróg oddechowych, grypy lub w stanach obniżonej odporności. Sprawdzi się również w dolegliwościach trawiennych. Ponadto jako naturalny antyoksydant ochroni nasze komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Ostrożność w jego spożyciu w powinny zachować osoby cierpiące na cukrzycę, czy choroby nerek lub wątroby.
Bibliografia:
[1] Kołodziej B., Drożdżal K., Właściwości przeciwutleniające kwiatów i owoców bzu czarnego pozyskiwanego ze stanu naturalnego, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 4 (77).
