W ostatnich latach coraz częściej sięgamy do medycyny naturalnej i próbujemy wspomagać nasz organizm poprzez różne napary. Jednym z coraz bardziej popularnych w Polsce ziół jest gojnik. Jakie ma działanie i czy musimy obawiać się jego przedawkowania?
Gojnik (Sideritis) to rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych, do której należy ok. 100 gatunków. Gojnik rośnie w górach, na wysokościach nawet 2000 m n.p.m.
Inne nazwy pod jakimi możemy spotkać gojnik to:
- ironwort,
- mountain tea,
- shepherd’s tea,
- malotira,
- mursalski tea,
- szałwia libańska.
Gojnik znany jest ze względu na właściwości wykorzystywane w ziołolecznictwie, głównie jako ziołowa herbata. Tereny obfite w tę roślinę to regiony morza Śródziemnego, Bałkany, Półwysep Iberyjski czy Makaronezja, ale również Europa Centralna i Bliski Wschód.
W języku greckim “Sideritis” może być dosłownie tłumaczone jako “ten, który jest zrobiony z żelaza” (sidero – żelazo). Roślina była znana już w starożytnej Grecji i opisywana przez greckich botaników, takich jak Pedanius Dioscorides i Theophrastus. W dawnych czasach gojnik wykorzystywany był do leczenia ran zadanych przez żelazną broń w trakcie bitew. Z tego względu jedna z nazw gojnika to właśnie “ironwort”. Napar z gojnika był wypijany w okresach przeziębieniowych, ze względu na działanie wzmacniające organizm.
Jakie właściwości wykazuje gojnik?
- poprawia funkcjonowanie układu immunologicznego – poprawia odporność
- Zmniejsza zmęczenie
- Poprawia regenerację
- Ma działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwbólowe
- Działa przeciwkaszlowo
- Wspomaga w przypadku zaburzeń żołądkowo-jelitowych czy kamieni nerkowych i infekcji dróg moczowych
- Reguluje ciśnienie krwi
- Zapobiega niedokrwistości
- Ma właściwości antygrzybiczne
- Polecany jest przy zaburzeniach nastroju
- Ma działanie uspokajające
- Wspomaga pracę wątroby
- Wspomaga potencję
Zastosowanie gojnika
Gojnik jest bogatym źródłem składników mineralnych, takich jak żelazo, cynk, magnez, sód, potas czy miedź. Dodatkowo zawiera antyoksydanty i olejki eteryczne.
Ze względu na tak wiele korzystnych właściwości szałwia libańska często stosowana jest w medycynie naturalnej oraz w kosmetyce.
W jaki sposób zaparzyć herbatę z szałwii?
Niektóre gatunki gojnika można uprawiać jako rośliny ozdobne. Ze względu na dobre działanie pojawiły się jego uprawy. Kwiaty zbierane są w pełnym rozkwicie, w lipcu. Częściej stosujemy susz kwiatowy (ale liście również są wykorzystywane), który należy zalać gorącą wodą (90–100 stC) i parzyć pod przykryciem 5–10 min. Taki napar można pić sam lub z dodatkiem soku z cytryny, listków mięty, imbiru czy miodu.
Innym sposobem przyrządzania szałwii jest odwar. Należy w tym celu zalać wodą 1 łyżkę ziela, doprowadzić do wrzenia i potem gotować kilka minut. Zaparzony napar ma zielono-żółty kolor, charakterystyczny smak i kojący zapach. Świeże liście szałwii wspomagają leczenie ran. W kosmetyce gojnik wykorzystuje się w kremach przeciwzmarszczkowych czy szamponach chroniących włosy.
Gojnik – dawkowanie i cena
Szałwię libańską można kupić w sklepach zielarskich, ekologicznych, ze zdrową żywnością i internetowych. Ceny różnią się w zależności od formy, części rośliny z jakiej wykonany jest produkt, stopnia rozdrobnienia i jakości rośliny. Ceny wahają się w przedziale 10–30 zł.
Gojnik – przeciwwskazania
Obecne badania nie wykazują możliwości przedawkowania gojnika. Wydaje się, że jest to bezpieczny produkt, jednak należy uważać ze stosowaniem szałwii u kobiet w ciąży i małych dzieci, właśnie ze względu na to, iż nieznane są skutki uboczne. Zachowajmy jednak umiar i nie przesadzajmy z wypijaniem herbatki z gojnika.
Gojnik, czyli szałwia libańska jest naturalnym preparatem stosowanym w ziołolecznictwie. Wspomaga układ odpornościowy i działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, dzięki czemu idealnie nadaje się na jesienne, chłodne dni. Nie musimy wypijać dużych ilości herbatki z gojnika, wystarczy systematycznie stosowanie 1 filiżanki dziennie.
Bibliografia:
[1] N. Aligiannis,E. Kalpoutzakis,I . B. Chinou, andS. Mitakou, Composition and Antimicrobial Activity of the Essential Oils of Five Taxa of Sideritis from Greece, J. Agric. Food Chem., 2001, 49 (2), pp 811–815, [dostęp on-line] http://pubs.acs.org/doi/pdf/10.1021/jf001018w
[2] Antonio Navarro, Beatriz de las Heras, Angel Villar, Anti-Inflammatory and Immunomodulating Properties of a Sterol Fraction from Sideritis foetens CLEM, „Biological and Pharmaceutical Bulletin” Vol. 24 (2001) No. 5 P 470-473 [dostęp on-line] https://www.jstage.jst.go.jp/article/bpb/24/5/24_5_470/_article
[3] Erdem Yeşlada, Nurten Ezer, The Antiinflammatory Activity of some Sideritis Species Growing in Turkey [dostęp on-line] http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3109/13880208909053936
[4] MargaritaHernández-Pérez, Rosa Rabanal, Evaluation of the antinflammatory and analgesic activity of Sideritis canariensis var. pannosa in mice, [dostęp on-line] http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378874102000338
