Strona główna Odżywianie Antyoksydanty w żywności, w tabletkach. Co to są antyoksydanty?

Antyoksydanty w żywności, w tabletkach. Co to są antyoksydanty?

1779
0
PODZIEL SIĘ
co to są antyoksydanty w żywności w tabletkach

Antyoksydanty opóźniają procesy starzenia i wspomagają leczenie i profilaktykę chorób neurodegeneracyjnych. Co to są antyoksydanty i gdzie możemy ich szukać?

Co to są antyoksydanty?

W ostatnich latach można zaobserwować coraz większe zainteresowanie antyoksydantami w żywności oraz suplementach. Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu konieczne jest utrzymanie równowagi między substancjami utleniającymi oraz przeciwutleniaczami. Gdy występuje zaburzenie tej równowagi w stronę substancji utleniających nasz układ odpornościowy zostaje upośledzony. Ma miejsce stres oksydacyjny. W wyniku oddychania w naszym organizmie powstają substancje, które są produktami niecałkowitej redukcji tlenu, a dokładniej reaktywne formy tlenu (neutralne cząsteczki, jony, wolne rodniki).

Gdy produktami tej reakcji są wolne rodniki istnieje ryzyko ich uczestniczenia w reakcjach z białkami, tłuszczami, węglowodanami czy kwasami nukleinowymi, co prowadzi do powstania kolejnych wolnych rodników. Nadmiar reaktywnych form tlenu powoduje utlenianie tłuszczów, białek, DNA, a następnie uszkodzenie tkanek. Wysoce reaktywne formy tlenu powstają również w procesach przemiany materii w odpowiedzi na bodźce, np. promieniowanie UV czy dym tytoniowy oraz w procesach wywołanych stresem. Wolne rodniki powstają też w procesach obróbki termicznej żywności oraz w trakcie jej przechowywania. Oczywiście wolne rodniki powstają w naszym organizmie stale i nieustannie ulegają rozpadowi w przypadku zdrowych osób. Jednak u osób chorych czy starszych mogą wywoływać choroby [1, 3].

Jakie choroby mogą wynikać ze stresu oksydacyjnego [1]?

  • Choroby układu krążenia
  • Choroby neurodegeneracyjne
  • Choroby zapalne
  • Procesy starzenia

Na szczęście w naszych komórkach istnieją mechanizmy ochronne, którymi są właśnie antyoksydanty. Antyoksydanty (inaczej przeciwutleniacze, antyutleniacze) to związki chemiczne, które wstrzymują lub opóźniają proces utleniania, a więc neutralizują wolne rodniki [1, 2].

Które substancje są określane jako antyoksydanty[1, 3]?

  • Witamina C
  • Witamina A
  • Witamina E
  • tokoferole
  • kwasy organiczne
  • betakaroten
  • selen
  • polifenole
  • glutation
  • indole
  • cynk
  • miedź
  • mangan
  • koenzym Q10

Antyoksydanty w żywności

Żywność, która jest bogata w antyutleniacze spełnia dużą rolę w profilaktyce chorób. Odpowiednio dobrana dieta może zwiększać całkowity reaktywny potencjał przeciwutleniający, zwłaszcza dotyczy to świeżych owoców, warzyw, soków owocowych, czerwonego wina i zielonej herbaty. Według badań epidemiologicznych istnieje zależność pomiędzy stopniem zachorowalności na chorobę niedokrwienną serca a spożyciem żywności, która jest bogata we flawonoidy. Okazuje się, że 5-krotnie mniejsza śmiertelność wynikająca z chorób serca wśród populacji południowej Francji w porównaniu do Anglii wynika z większego spożywania warzyw i owoców bogatych we flawonoidy. A to właśnie flawonoidy zalecane są w profilaktyce miażdżycy oraz przeciwdziałają wrzodom żołądka i dwunastnicy. Z tego względu zaleca się spożywanie polifenoli w postaci warzyw i owoców w przynajmniej 5 porcjach w ciągu dnia [3].

Jaka żywność jest najbardziej bogata w antyoksydanty [3]?

  • owoce aronii
  • owoce borówki czernicy
  • jabłka
  • wiśnie
  • truskawki
  • jezyny
  • owoce bzu czarnego
  • owoce dzikiej róży
  • czerwone winogrona
  • wino czerwone
  • czosnek
  • jarmuż
  • szpinak
  • kapusta
  • brukselka
  • brokuły
  • buraki
  • pomidory
  • przetwory pomidorowe
  • rośliny strączkowe
  • otręby owsiane
  • gryka
  • oliwa z oliwek
  • olej z zarodków pszennych
  • olej sojowy
  • olej kukurydziany
  • olej sezamowy
  • herbata
  • rozmaryn
  • szałwia
  • oregano
  • tymianek
  • kurkuma
  • gałka muszkatołowa
  • cynamon
  • kminek
  • imbir
  • gożdziki
  • pieprz
  • chili
  • papryka

Antyoksydanty w tabletkach

Antyoksydanty często znajdziemy w suplementach diety. Istnieją badania, które potwierdzają korzystne stosowanie suplementacji antyoksydantami w przypadku prewencji chorób sercowo-naczyniowych, jednak istnieją również badania, które tę tezę obalają [4]. Istnieją dane, które mówią nawet o zwiększonej śmiertelności wynikającej z nadmiernej suplementacji przeciwutleniaczami [5]. Obecnie przyjmuje się, że suplementacja antyoksydantami jest korzystna w przypadku ich niedoborów, natomiast zalecenia w przypadku suplementacji, gdy niedoborów nie ma wymagają dalszych badań [6].

Niektóre suplementy antyoksydacyjne są wręcz zabronione dla niektórych grup ludności, np. witamina A, beta-karoten czy witamina E u palaczy może działać prooksydacyjnie a nawet rakotwórczo [7].

Podobnie jest w przypadku suplementacji antyoksydantami w sporcie, gdzie zbyt duże dawki mogą działać szkodliwe dla wydolności, dlatego podawanie takich preparatów jest raczej niezalecane [8].

Antyoksydanty, czyli inaczej przeciwutleniacze lub antyutleniacze, to substancje, które neutralizują działanie wolnych rodników w naszym organizmie. Antyoksydanty możemy znaleźć w żywności, co umożliwia nam codzienną profilaktykę wielu chorób, w tym chorób sercowo-naczyniowych. Najbardziej bogate w antyoksydanty będą owoce i warzywa o czerwonym i pomarańczowym kolorze. Antyoksydanty znajdują się również pod postacią suplementów, jednak ich stosowanie w celach profilaktycznych nie jest do końca potwierdzone, a wręcz dla niektórych grup ludności może być szkodliwe. Najważniejsze jest dostarczenie przeciwutleniaczy poprzez odpowiednią dietę.

Bibliografia:

  1.  Maria Wojtanowska-Rzytki, Rola naturalnych antyoksydantów w profilaktyce chorób cywilizacyjnychFarm Przegl Nauk, 2009.
  2. Mechanizmy obrony. W: Grzegorz Bartosz: Druga twarz tlenu. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 179, seria: Środowisko. ISBN 978-83-01-13847-9.
  3.  AGNIESZKA SZAJDEK, JULITTA BOROWSKA, WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWUTLENIAJĄCE ŻYWNOŚCI POCHODZENIA ROŚLINNEGOŻYWNOŚĆ Nauka. Technologia. Jakość, 2004, 4 (41) S, 5 – 28
  4. Jha P, Flather M, Lonn E, Farkouh M, Yusuf S., The Antioxidant Vitamins and Cardiovascular Disease: A Critical Review of Epidemiologic and Clinical Trial Data, Ann Intern Med. 1995;123:860–872. 
  5. Bjelakovic G, Nikolova D, Gluud LL, Simonetti RG, Gluud C. Mortality in Randomized Trials of Antioxidant Supplements for Primary and Secondary Prevention, Systematic Review and Meta-analysis. JAMA.2007;297(8):842–857.
  6. Sadowska-Bartosz I, Bartosz G. Effect of Antioxidants Supplementation on Aging and Longevity, BioMed Research International. 2014
  7. prof. Iwona Wawer, Suplementy diety dla Ciebie, Wyd. II rozszerzone, Wydawnictwo Wektor, str.59
  8. Braakhuis AJ, Hopkins WG. Impact of Dietary Antioxidants on Sport Performance: A Review,Sports Med. 2015 Jul;45(7):939-55
PODZIEL SIĘ
Poprzedni artykułZakwasy po treningu na brzuchu i w nogach. Jak się ich pozbyć?
Następny artykułTabata dla początkujących. Trening i efekty
mgr Natalia Główka
Dietetyk sportowy i kliniczny, Doktorantka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, specjalistka Fundacji Otylii Jędrzejczak oraz członek Polskiego Towarzystwa Dietetyki Sportowej i International Society of Sports Nutrition (ISSN). Autorka publikacji renomowanego czasopisma dla dietetyków "Współczesna Dietetyka". Od wielu lat współpracuje ze sportowcami wyczynowymi różnych dyscyplin, w tym medalistami międzynarodowych imprez sportowych, reprezentantami Polski, olimpijczykami, czołowymi zawodnikami KSW oraz FEN, a także zawodnikami rajdu Dakar.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here