Odwodnienie to bardzo poważny stan zagrażający życiu. Możemy wyróżnić różne rodzaje odwodnienia. Czy jest odwodnienie hipertoniczne i hipotoniczne? Czy różne są przyczyny ich występowania?
W fizjologii, odwodnienie to deficyt całkowitej zawartości wody w organizmie z towarzyszącymi temu zaburzeniami procesów metabolicznych. Dzieje się tak, kiedy straty wody przewyższają spożycie wody, zwykle w wyniku aktywności fizycznej, chorób czy wysokiej temperatury powietrza. Większość ludzi jest w stanie znieść 3–4% spadek zawartości wody w organizmie bez większych problemów czy skutków ubocznych. Utrata powyżej 10% może powodować pogorszenie fizycznego i psychicznego stanu zdrowia. Śmierć może nastąpić w wyniku odwodnienia rzędu 15–25%. Łagodne odwodnienie charakteryzuje się zwiększonym pragnieniem i ogólnym dyskomfortem, a może być opanowane poprzez odpowiednie nawadnianie doustne. Odwodnienie może powodować hipernatremię i hipowolemię [1, 2].
Jakie są objawy odwodnienia?
- Wzmożone pragnienie
- Ból głowy
- Ogólny dyskomfort
- Spadek apetytu
- Spadek objętości moczu
- Splątanie
- Zmęczenie
- Drgawki
- Suche usta
- Zawroty głowy
- Słabość mięśni
- Brak potu
- Zapadnięte gałki oczne
- Niskie ciśnienie krwi
- Zwiększone tętno
- Gorączka
- Utrata przytomności
Niestety u osób starszych odczucie pragnienia spada, a więc nie można już ufać podstawowemu objawowi odwodnienia!
Możemy wyróżnić 3 rodzaje odwodnienia: izotoniczne, hipertoniczne i hipotoniczne.
Odwodnienie hipotoniczne
Odwodnienie hipotoniczne, inaczej odwodnienie hiponatremiczne lub hipoosmolarne. Z takim odwodnieniem mamy do czynienia w przypadku większej utraty sodu i innych elektrolitów niż wody. Spadek poziomu sodu powoduje przesunięcie wody z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do komórek, co skutkuje puchnięciem komórek, w tym komórek mózgowych.
Przyczyny odwodnienia hipotonicznego:
- Biegunka
- Wymioty
- Choroby przewodu pokarmowego
- Udar cieplny
- Uszkodzenia mięśni
- Oparzenia
- Dożylne podanie płynu hipotonicznego
- Ketonuria
- Podawanie płynów hipotonicznych
- Choroba Addisona
- Niedożywienie
- Mukowiscydoza
- Nefropatia
- Zaburzenia pracy nerek
- Diuretyki
W przypadku odwodnienia hipotonicznego osmolalność jest mniejsza niż 250 mOsm/kg a poziom sodu spada poniżej 130mmol/l.
Odwodnienie hipertoniczne
Odwodnienie hipertoniczne, inaczej odwodnienie hipernatremiczne lub hiperosmolarne. Takie odwodnienie ma miejsce, kiedy utrata wody z organizmu jest większa niż utrata elektrolitów. W wyniku czego stężenie sodu w komórkach i płynach zewnątrzkomórkowych zwiększa się. Taka sytuacja powoduje przesunięcie wody z komórek do płynów zewnątrzkomórkowych, co powoduje skurczenie komórek, w tym komórek mózgowych.
Przyczyny odwodnienia hipertonicznego
- Niewystarczające wypijanie wody
- Hiperwentylacja
- Obfita potliwość
- Biegunka
- Zawał serca
- Uszkodzenie nerek
- Wypicie zbyt dużych ilości słonej, morskiej wody
- Podawanie dożylne płynów hipertonicznych
- Stosowanie diuretyków
W przypadku odwodnienia hipertonicznego osmolalność jest większa niż 300 mOsm/kg, poziom sodu powyżej 150mmol/l.
Co pić przy odwodnieniu?
Odwodnienie musi być leczone poprzez uzupełnienie poziomu płynów w organizmie. Może to być dokonane poprzez spożycie płynów, takich jak woda, wywary, kostki lodu czy napoje izotoniczne. W przypadku ciężkiego odwodnienia konieczne jest jednak zastosowanie dożylnej podaży płynów.
Inne źródła płynów oprócz wody.
- Zupy
- Jogurty
- Owoce
- Warzywa
- Soki
- Napary ziołowe
Jakie napoje pić przy odwodnieniu?
- Napoje izotoniczne
- Mleko, jako naturalny izotonik
- Woda kokosowa
- Specjalne elektrolity do rozpuszczenia dostępne w aptece
- Specjalne płyny nawadniające (DPN)
Odwodnienie to deficyt całkowitej zawartości wody w organizmie. Podstawowe objawy odwodnienia to wzmożone pragnienie, ból głowy czy zmęczenie. Można wyróżnić różne rodzaje odwodnienia. Odwodnienie hipertoniczne występuje, gdy utrata wody jest większa niż utrata elektrolitów, natomiast odwodnienie hipotoniczne, gdy utrata elektrolitów jest większa niż utrata wody. W przypadku odwodnienia konieczne jest poznanie rodzaju odwodnienia, w celu dobrania odpowiedniej metody leczenie i rodzaju podawanych płynów.
Bibliografia:
[1] Mange K; Matsuura D; Cizman B., Language guiding therapy: the case of dehydration versus volume depletion, Ann Intern Med. 127 (9): 848–53.
[2] Ashcroft F, Life Without Water in Life at the Extremes, Berkeley and Los Angeles, 2000, 134-138.
[3] Hooper L, Abdelhamid A, Attreed NJ, Campbell WW, Channell AM, Chassagne P, Culp KR, Fletcher SJ, Fortes MB, Fuller N, i in., Clinical symptoms, signs and tests for identification of impending and current water-loss dehydration in older people, Cochrane Database Syst Rev
[4] Peter Crosta, What you should know about dehydration, Medical News Today, [dostęp on-line] https://www.medicalnewstoday.com/articles/153363.php
[5] Dehydration Types, [dostęp on-line] https://www.hxbenefit.com/dehydration-types.html
