Strona główna Odżywianie Za co odpowiada witamina D3 i w czym możemy ją znaleźć? Przyczyny...

Za co odpowiada witamina D3 i w czym możemy ją znaleźć? Przyczyny i skutki niedoboru Witaminy D3

2721
0
PODZIEL SIĘ
witamina d3 norma niedobory źródła

Okres jesienno-zimowy to czas zwiększenia zainteresowania suplementacją. Jednym z takich preparatów jest witamina D3. Dlaczego konieczna jest jej suplementacja?

Za co odpowiada witamina D3

Witamina D jest ogromnie ważną witaminą, która ma wpływ na funkcjonowanie wielu układów w naszym organizmie. W przeciwieństwie do większości witamin, witamina D funkcjonuje jako hormon i każda komórka w naszym ciele posiada dla niej receptor. Nasz organizm wytwarza witaminę D z cholesterolu w skórze w wyniku działania promieni słonecznych. Pojęcie „witamina D” odnosi się do grupy cząsteczek, które zwiększają zasoby organizmu 25-hydroksykalciferolu (krążąca forma witaminy D, kalcytriol) oraz 1,25-dihydroksywitaminy D (aktywny hormon). W skórze zasoby 7-dehydrocholesterolu są konwertowane do cholekalcyferolu (witamina D3) przez promieniowanie słoneczne.

Podsumowując:

  • Witamina D1 – kalcyferol
  • Witamina D2 – ergokalcyferol
  • Witamina D3 – cholekalcyferol

Niedobory witaminy D są niestety powszechne w Europie Środkowej, w tym w Polsce. W Polsce szacuje się, że niedobory występują u 70% populacji. Mimo tego, że istnieją wytyczne odnośnie suplementacji witaminy D dla Polski, innych krajów, jak i ogólne wytyczne stworzone przez wiele towarzystw naukowych, niedobory witaminy D nadal są powszechne.

Jakie są funkcje witaminy D?

  • zwiększa absorpcję wapnia w jelitach i aktywność komórek kostnych
  • jest odpowiedzialna na wzrost kości, ich gęstość
  • synteza białek, hormonów
  • prawidłowe działanie układu odpornościowego
  • wpływa na siłę mięśni i pracę układu mięśniowego
  • niezbędna do funkcjonowania układu nerwowego
  • odpowiada za homeostazę wapniowo-fosforanową
  • zmniejsza ryzyka stwardnienia rozsianego, chorób serca, przeziębień
  • odpowiada za prawidłowy nastrój

Poziom niedoboru witaminy D3 – norma

Stan zaopatrzenia organizmu w witaminę D określa się na podstawie stężenia 25(OH)D w surowicy:

Określenie poziomu Stężenie w nmol/l Stężenie w ng/ml
Deficyt 0–50 0–20
Stężenie suboptymalne 50–75 20–30
Stężenie optymalne 75–125 30–50
Stężenie wysokie 125-250 50–100
Stężenie potencjalnie toksyczne >250 >100
Poziom toksyczny >500 >200

Przyczyny niedoboru witaminy D3

Do najczęstszych przyczyn niedoboru witaminy D3 należą:

  • zmniejszenie syntezy skórnej ze względu na szerokość geograficzną
  • mała ekspozycja na słońce
  • używanie kremów z filtrem
  • niedostateczna podaż witaminy D w diecie
  • dysfunkcje wątroby i nerek
  • zespoły upośledzonego trawienia i wchłaniania
  • otyłość
  • przewlekłe leczenie farmakologiczne

Skutki niedoboru witaminy D3

  • Zwiększa się poziom parathormonu, który aktywuje resorpcję w kościach, uwalniając z nich wapń
  • Krzywica, osteomalacja, osteoporoza
  • Zwiększone ryzyko chorób układu krążenia, cukrzycy, chorób zapalnych, autoimmunologicznych, nowotworów
  • Spadek siły mięśni
  • Zmęczenie
  • Spadek odporności
  • Zaburzenia nastroju
  • Wypadanie włosów

Niedobory witaminy D stanowią czynnik ryzyka występowania wielu chorób, takich jak:

  • nowotwory,
  • choroby sercowo-naczyniowe,
  • cukrzyca typu I i II,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • choroby autoimmunologiczne,
  • choroby metaboliczne,
  • infekcje wywołane niedoborami odporności,
  • niektóre choroby neurologiczne i zaburzenia psychiatryczne.

W czym jest witamina D3?

Aż 90% witaminy D obecnej w organizmie ma pochodzenie endogenne, a więc poprzez syntezę skórną. Pozostała część to witamina D dostarczana przez dietę. Normy spożycia witaminy D ustalone na poziomie AI wynoszą 5 mcg cholekalcyferolu/dobę do 50. roku życia, 10 mcg/dobę w wieku 51–65 lat i 15 mcg/dobę powyżej 66. roku życia. Normy ustalone na poziomie RDA wynoszą od 10 do 20 mcg cholekalcyferolu/dobę w zależności o wieku.

Źródła pokarmowe witaminy D to:

  • ryby,
  • jajka,
  • owoce morza,
  • mleko i produkty mleczne,
  • wątróbka,
  • fortyfikowane produkty.

Jakie są wskazania do oznaczania stężenia 25(OH)D w surowicy?

  • Niedoczynność przytarczyc
  • Leczenie: steroidoterapia, ketokonazol, leki przeciwdrgawkowe, leki antyretrowirusowe
  • Krzywica
  • Osteomalacja
  • Bóle stawowo-mięśniowe
  • Osteoporoza
  • Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej
  • Zespoły upośledzonego trawienia/wchłaniania
  • Mukowiscydoza
  • Dieta eliminacyjna
  • Zaburzenia odżywiania
  • Żywienie pozajelitowe
  • Przewlekła choroba nerek, po przeszczepie nerki
  • Przewlekła niewydolność wątroby, cholestaza
  • Nowotwory
  • Choroby sercowo-naczyniowe
  • Choroby autoimmunologiczne
  • Infekcje
  • Choroby alergiczne

Jak przyjmować witaminę D3?

Zalecenia suplementacji witaminą D różnią się w zależności stanu zdrowia (populacja osób zdrowych i z grup ryzyka niedoborów) oraz wieku i masy ciała. W Polsce suplementacja jest obowiązkowa od września do kwietnia, jeśli nie ma efektywnej syntezy skórnej witaminy D w miesiącach letnich to suplementacja jest zalecana przez cały rok.

Populacja zdrowa:

  • 0–6 miesiąc życia: 400 IU/dobę
  • 6–12 miesięcy życia: 400-600 IU/dobę
  • 1–18 lat: 600-1000 IU
  • Dorośli i seniorzy: 800–2000 IU/dobę
  • Kobiety ciężarne i karmiące: jak osoby dorosłe, 1500–2000 IU/dobę nie później niż od drugiego trymestru

Populacja z grup ryzyka niedoborów witaminy D:

  • Noworodki i dzieci urodzone przedwcześnie: od pierwszych dni życia, 400–800 IU/dobę do momentu uzyskania skorygowanego wieku 40. tygodni, następnie standardowa suplementacja w zależności od wieku
  • Otyłe dzieci i młodzież: 1200–2000 IU/dobę
  • Otyli dorośli i seniorzy: 1600–4000 IU/dobę
  • Pracownicy nocnych zmian i osoby dorosłe ciemnoskóre: 1000–2000 IU/dobę przez cały rok

Maksymalne dopuszczalne dawki witaminy D wynoszą:

  • Noworodki i niemowlęta: 1000 IU/dobę
  • Dzieci 1–10 lat: 2000 IU/dobę
  • Dzieci 11–18 lat: 4000 IU/dobę
  • Dorośli i seniorzy z prawidłową masą ciała: 4000 IU/dobę
  • Dorośli i seniorzy otyli: 10000 IU/dobę
  • Kobiety ciężarne i karmiące: 4000 IU/dobę

W przypadku deficytu witaminy D konieczna jest opieka lekarza i zastosowanie odpowiedniego leczenia do czasu uzyskania stężenia optymalnego.

Poprzez działania promieni słonecznych w skórze następuje synteza witaminy D3. Ze względu na mniejszą dostępność słońca w Polsce, konieczna jest suplementacja witaminy D3 od września do kwietnia. Niedobory witaminy D mają wiele negatywnych konsekwencji, m.in. zaburzenia układu kostnego i odporności. Niestety sama dieta nie jest wystarczająca dla realizacji zapotrzebowania na witaminę D.

Bibliografia:

[1] Dana Ogan, Kelly Pritchett, Vitamin D and the Athlete: Risks, Recommendations, and Benefits, Nutrients. 2013 Jun; 5(6): 1856–1868. Published online 2013 May 28, [dostęp on-line] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3725481/

[2] Witamina D: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów – wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r.

[3] Kassandra L. Munger, MSc; Lynn I. Levin, PhD, MPH; Bruce W. Hollis, PhD; et al, Serum 25-Hydroxyvitamin D Levels and Risk of Multiple Sclerosis 

[4] Suzanne Judd, MPH, PhD and Vin Tangpricha, MD, PhD, Vitamin D Deficiency and Risk for Cardiovascular Disease,

[5] Urashima M, Segawa T, Okazaki M, Kurihara M, Wada Y, Ida H., Randomized trial of vitamin D supplementation to prevent seasonal influenza A in schoolchildren,Am J Clin Nutr. 2010 May;91(5):1255-60

[6] Rasheed H, Mahgoub D, Hegazy R, El-Komy M, Abdel Hay R, Hamid MA, Hamdy E., Serum ferritin and vitamin d in female hair loss: do they play a role?, Skin Pharmacol Physiol. 2013;26(2):101-7.

[7] Mirosław Jarosz , Normy żywienia dla populacji polskiej, 2012

PODZIEL SIĘ
Poprzedni artykułĆwiczenia na plecy z hantlami
Następny artykułŻelatyna na stawy – dawkowanie. Czy żelatyna pomaga na stawy?
mgr Natalia Główka
Dietetyk sportowy i kliniczny, Doktorantka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, specjalistka Fundacji Otylii Jędrzejczak oraz członek Polskiego Towarzystwa Dietetyki Sportowej i International Society of Sports Nutrition (ISSN). Autorka publikacji renomowanego czasopisma dla dietetyków "Współczesna Dietetyka". Od wielu lat współpracuje ze sportowcami wyczynowymi różnych dyscyplin, w tym medalistami międzynarodowych imprez sportowych, reprezentantami Polski, olimpijczykami, czołowymi zawodnikami KSW oraz FEN, a także zawodnikami rajdu Dakar.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here