Sportowcy są bardziej narażeni na problemy związane z przewodem pokarmowym i infekcje górnych dróg oddechowych. Stosowanie probiotyków jest ostatnio często rozpatrywane jako jedno z rozwiązań dla tych problemów.
Probiotyki dla sportowców
Suplementacja probiotykami w ostatnim czasie cieszy się coraz większym zainteresowaniem wśród sportowców dla poprawy zdrowia, treningu i wydolności. Probiotyki składają się z bakterii, głównie bakterii kwasu mlekowego, i są dostępne w postaci kapsułek, proszku lub żywności, takiej jak fermentowane produkty mleczne. Różne szczepy bakterii charakteryzują się inną zdolnością do kolonizacji przewodu pokarmowego, efektywnością działania i wpływem na zdrowie. Badania z użyciem probiotyków przeprowadzane są głównie w celu wspomagania leczenia chorób, niestety nie ma wielu informacji odnośnie wpływu działania probiotyków w populacji sportowców.
Sportowcy powinni zwracać szczególną uwagę na dbanie o zdrowie w celu utrzymania i poprawy wydolności. Głównym celem probiotyków jest profilaktyka zdrowia jelit, które pełnią istotną rolę w trawieniu i dostarczaniu substratów energetycznych dla wysiłku fizycznego. Ostatnio użycie probiotyków zaczęło być rozpatrywane również w kwestiach profilaktyki chorób układu oddechowego, zwłaszcza zwykłego przeziębienia. W trakcie aktywności fizycznej błona jelitowa może zostać zaburzona, zwiększając ryzyko problemów, takich jak wzdęcia, skurcze, nudności, krwawienia czy biegunka. Dodatkowo problemy dotyczące górnego odcinka układu oddechowego są częste wśród sportowców.
Czym jest probiotyk? Wg. WHO probiotyki to „żywe mikroorganizmy, które stosowane we właściwie dobranej ilości oddziałują korzystnie i prozdrowotnie na organizm”. Zgodnie z tą definicją probiotyk powinien być odporny na destruktywne działanie enzymów, żółci, niskie pH żołądka oraz wykazywać zdolność do kolonizacji jelita, zachowywać żywotność w przewodzie pokarmowym, chronić przeciw patogenom i pozytywnie wpływać na nasze zdrowie.
Jakie działanie mają probiotyki u sportowców?
- Immunomodulacja
- Zmniejszenie infekcji wirusowych i bakteryjnych
- Zwiększenie bariery jelitowej
- Zmniejszenie stanu zapalnego i uszkodzeń mięśni w trakcie treningu
- Działanie antybakteryjne przeciw kolonizacji patogenów
- Zmniejszenie negatywnych objawów z układu oddechowego
- Zmniejszenie problemów żołądkowo-jelitowych
- Zmniejszenie problemów w trakcie podróży
Czy istnieje bezpośredni wpływ probiotyków na wydolność sportowców?
Niestety nie istnieją takie bezpośrednie dowody. Pośrednio probiotyki mogą wspomagać wydolność poprzez przestawione wyżej działanie, czyli głównie poprawę odporności i pracy jelit. Grupą sportowców, która będzie odnosić korzyści z suplementacji probiotykami są intensywnie trenujące lub nawet przetrenowane osoby oraz często zapadające na różne infekcje i problemy żołądkowo-jelitowe.
Probiotyki – skutki uboczne
Probiotyki raczej nie wykazują niebezpiecznych skutków stosowania. Prawdopodobne efekty uboczne to:
- wzdęcia, bóle brzucha
- infekcje u osób z obniżoną odpornością – dotyczy problemów z odpornością w chorobach takich jak HIV czy AIDS oraz w uszkodzeniach śluzówki nabłonka jelit, co może sprzyjać przenikaniu bakterii do organizmu
- przerost flory bakteryjnej
- reakcje alergiczne na probiotyk lub składniki preparatu
Jak zażywać probiotyk?
- najbardziej przebadane szczepy to L. acidophilus, bakterie kwasu mlekowego i Bifidobacterium lactis
- najbardziej przebadane u sportowców szczepy to L. casei, L. fermentum, L. acidophlus, L. rhamnosus
- Nie zostawiać na słońcu, w cieple, z dala od wilgoci
- Minimum 14 dni przed podróżą lub obozami czy zawodami
Jak wybrać skuteczny probiotyk?
- Opisana na opakowaniu ilość probiotyku (CFU – colony forming units)
- 5–10 x 10 do 9 CFU
- Właściwy opis na opakowaniu: rodzaj + gatunek + szczep (np. Lactobacillus rhamnosus R0011)
- Odpowiednie miejsce zakupu – apteka
- Data ważności
- Odpowiednie opakowanie i przechowywanie
Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które coraz częściej są stosowane w celu wspomagania zdrowia. W ostatnich latach pojawia się coraz więcej badań nad ich zastosowaniem również w sporcie. Korzyści ze stosowania probiotyków mogą uzyskać sportowcy, którzy często zapadają na infekcje górnych dróg oddechowych oraz borykają się problemami żołądkowo-jelitowymi. Niestety obecnie nie ma jasnych dowodów na wspomagające działanie probiotyków na wydolność. Przy wyborze odpowiedniego probiotyku warto kierować się zasadami, które dotyczą głównie ilości i rodzaju bakterii oraz ich przechowywania.
Bibliografia:
[1] Probiotics supplementation for athletes – clinical and physiological effects, Eur J Sport Sci. 2015;15(1):63-72. doi: 10.1080/17461391.2014.971879. Epub 2014 Oct 23.
[2] Patrycja Szachta Łukasz Sieńczewski, Iwona Ignys, Rola probiotyków W stymulacji układu immunologicznego i ochronie przed infekcjami U osób prowadzących wysiłkowy tryb życia. FORUM ZAKAŻEŃ. 6(4).
[3] Adriana Nowak Katarzyna Śliżewska, Zdzisława Libudzisz. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość. Probiotyki – historia i mechanizmy działania. 2010, 4 (71), strony 5 – 19 .
[4] Damian Parol, Probiotyki, “Dietetyka Współczena, 8/2016, [dostęp on-line] http://www.wspolczesnadietetyka.pl/dietetyka-sportowa/probiotyki-w-sporcie
[5] Exerc Immunol Rev. 2017;23:8-50. Consensus Statement Immunonutrition and Exercise.
[6] ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 4 (71), 20 – 36 ADRIANA NOWAK, KATARZYNA ŚLIŻEWSKA, ZDZISŁAWA LIBUDZISZ, JERZY SOCHA – PROBIOTYKI – EFEKTY ZDROWOTNE
