Pokrzywa zwyczajna dzięki zawartości dużej ilości substancji biologicznie czynnych posiada właściwości wykorzystywane przy leczeniu wielu chorób już od wielu lat. Warto spróbować tej najcenniejszej, a jednocześnie najtańszej metody wzmocnienia organizmu. Przy jej regularnym spożyciu szybko dostrzeżemy jej cudowne działanie.
Pokrzywa
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.), należąca do rodziny pokrzywowatych jest wieloletnią, rozłogową, dwupienną rośliną. Znana jest również pod innymi nazwami, tj.: pokrzywa dwupienna, pokrzywa wielka, pokrzywa parząca, żagajka.
Pokrzywa zwyczajna występuje w dużych skupiskach na glebach bogatych w azot i o wysokim poziomie fosforanów. Rośnie w formie dzikiej w Azji, Europie, Ameryce Północnej i Afryce Północnej, natomiast nie spotyka się jej na kole podbiegunowym północnym i w Afryce Południowej. W Polsce często można ją spotkać w okolicach naszych domostw, w ogrodach, polanach, zaroślach, na terenach w pobliżu jezior i rzek oraz w lasach liściastych.
Nie bez przyczyny pokrzywa znana jest od czasów starożytnych jako niezawodny lek. Stanowi bowiem cenne źródło substancji biologicznie czynnych, znajdujących się w zielu, korzeniach oraz w liściach. Cechuje się wysoką zawartością witamin, głównie witaminy C, ale również A, E, K i witamin z grupy B. Zawiera bogaty zestaw składników mineralnych takich jak: wapń, żelazo, fosfor, potas, krzem, magnez, jod, sód, siarkę. W składzie pokrzywy znajdziemy również kwasy organiczne, flawonoidy (m.in. izoramnetyna, kwercetyna, kemferol, rutyna, glikozydy, amentoflawon, glikozyd kwercetyny), garbniki, sacharydy, kwasy tłuszczowe (w korzeniu i nasionach pokrzywy), sterole, fitoestrogeny oraz związki organiczne, m. in. w dużej ilości chlorofil. Pokrywające całą roślinę włoski wywołują pieczenie spowodowane występowaniu takich substancji jak kwas mrówkowy, histamina, serotonina, leukotrieny oraz acetylocholina.
Ze względu na bogactwo składników pokrzywę śmiało można włączyć do codziennej diety, szczególnie w stanach niedoborowych na te składniki w organizmie ludzkim.
Pokrzywa – właściwości lecznicze
Do celów leczniczych wykorzystuje się najczęściej liście zbierane przed kwitnieniem, korzenie pozyskiwane jesienią lub wczesną wiosną, ale i również całe ziele oraz rzadziej nasiona.
Ta niepozorna roślinka to skarbnica zdrowia dla naszego organizmu. Do najważniejszych właściwości leczniczych zalicza się:
- właściwości antyalergiczne – stosowana jest w chorobach alergicznych z uwagi na zawartość związków czynnych, wykazujących działanie przeciwhistaminowe. Stwierdzono, że ekstrakt z pokrzywy wykazuje działanie hamujące aktywność enzymów kilku kluczowych reakcji zapalnych powodujących objawy alergii sezonowej;
- właściwości przeciwreumatoidalne – badania naukowe dowiodły, że osoby mające problem ze stawami po codziennym spożyciu, przez dłuższy czas porcji wyciągu z pokrzywy (odpowiadającemu ok. 9,64 g suszonej pokrzywy) wyraźnie poczuły poprawę stanu zdrowia i samopoczucia. Aby zlikwidować problemy ze stawami zaleca się również znaną od dawna metodę biczowania. Skuteczność tego leczenia widoczna jest już po tygodniu „biczowania” chorych miejsc lub ewentualnie robienia okładów;
- właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe – pokrzywa zwyczajna śmiało może być stosowana jako naturalny środek antyseptyczny i przeciwbakteryjny. Już w medycynie ludowej pokrzywę stosowano w celu przyspieszania procesu gojenia się ran. Badania naukowe potwierdzają właściwości przeciwbakteryjne m.in. wobec szczepów gronkowca złocistego, czy szczepu Mycobacterium tuberculosis. Pokrzywa sprzyja tworzeniu naturalnej broni przeciw wirusom zwanej interferonami. Ponadto pobudza także proces niszczenia chorobotwórczych wirusów oraz grzybów. Wspomaga tworzenie w organizmie limfocytów typu T (czyli komórek, których zadaniem jest produkcja przeciwciał);
- właściwości antyoksydacyjne – pokrzywa będąca źródłem antyoksydantów (witamina C, E, kwas foliowy, karoten,), unieszkodliwia wolne rodniki odpowiedzialne za starzenie organizmu oraz chorób serca, czy układu krążenia, cukrzycę, choroby oczu, choroby Parkinsona i Alzheimera, czy nowotwory;
- właściwości immunologiczne oraz immunomodulujące – pokrzywa posiada zdolność zwiększania lub zmniejszania aktywności komórek odpornościowych organizmu, co może być przydatne w leczeniu w chorób o podłożu autoimmunologicznym;
- właściwości hipoglikemiczne i hipocholesterolemiczne – szczególnie preparaty z kłączy i korzeni pokrzywy obniżają poziom cholesterolu, lipidów i glukozy we krwi;
- właściwości diuretyczne – liczne doniesienia naukowe opisują pokrzywę jako roślinę należącej do akwaretyków, czyli leków wzmagających diurezę wodną. W związku z tym pokrzywa znalazła zastosowanie przede wszystkim w leczeniu zaburzeń oddawania moczu towarzyszących przerostowi gruczołu krokowego;
- właściwości protekcyjne – pokrzywa może być stosowana przeciwko niewydolności wątroby oraz w zapobieganiu uszkodzeniom struktury wątroby, ale również daje świetne efekty w przypadku już następującego uszkodzenia, np. substancjami chemicznymi;
- właściwości zapobiegające osteoporozie – w skład pokrzywy wchodzi dość dużo dobrze przyswajalnego wapnia oraz krzemu. Dzięki temu pokrzywa jest świetnym środkiem na wszelkie problemy z kośćmi, wzmacnia je, sprawia, że szybciej się zrastają, a chrząstki stawowe ulegają odnowieniu.
Ponadto pokrzywę można zaliczyć do grona produktów wspomagających odchudzanie – ze względu na zawartość sekretyny, która wpływa aktywizująco na pracę trzustki oraz na produkcję żółci przez wątrobę. Dzięki czemu następuje regulacja i poprawa procesów trawiennych. Dodatkowo pokrzywa charakteryzuje się właściwościami moczopędnymi, dlatego zaleca się ją przy schorzeniach dróg moczowych, także przypisuje się jej właściwości przeciwnowotworowe.
Pokrzywę wykorzystuje się również w kosmetyce. Poprawia wygląd skóry, poprzez jej oczyszczanie, dlatego zalecana jest osobom z cerą trądzikową. Ekstrakty z liści i korzeni pokrzywy stosowane są powszechnie jako środki wzmacniające korzonki włosowe, a także zapobiegające łupieżowi oraz łojotokowi skóry. Dlatego bardzo często roślina ta jest składnikiem suplementów przeznaczonych do włosów i paznokci oraz kosmetyków do ich pielęgnacji.
Sok z pokrzywy
Sok z pokrzywy łatwo i szybko można przyrządzić samodzielnie. Wystarczy zebrać większą ilość pokrzyw, najlepiej młodych, oddalonych od zanieczyszczonych miejsc. Sok z pokrzyw można otrzymać za pomocą sokowirówki lub sokownika. Jeśli nie posiadamy takich urządzeń wystarczy zaopatrzyć się gazą. Zebraną pokrzywę należy zalać gorącą, lecz nie wrzącą wodą w celu oczyszczenia z zanieczyszczeń. W następnej kolejności pokrzywę mielimy i wyciskamy z niej sok za pomocą gazy. Jeśli mamy trudności z wyciśnięciem soku, najlepiej dodać niewielką ilość zimnej wody i znów wyciskać.
Jeszcze szybciej i prościej możemy przygotować sok (lub bardziej koktajl) z pokrzywy przy pomocy blendera. Około 20 g świeżych liści pokrzywy zalać wodą, najlepiej letnią, a następnie zmiksować.
Jeśli nasze kubki smakowe nie polubią soku z pokrzyw, można mieszać go z innymi sokami, czy dodawać do napoi czy innych koktajli. Jako, że termin przydatności do spożycia samodzielnie zrobionego soku jest dość krótki (około 4 dni w lodówce), można zamrozić go w formie kostek do lodu.
Regularne picie przez około 2 tygodnie po 1 do 3 łyżek soku dziennie przyniesie korzystne efekty dla naszego organizmu. Sok z pokrzywy warto pić profilaktycznie. Szybko zauważymy wzmocnienie naszej odporności i poczujemy przypływ energii.
Herbata z pokrzywy
Herbata z pokrzywy doceniana była już w starożytnym Rzymie oraz Grecji. Filiżanka herbaty z pokrzywy to bomba witaminowa i „oczyszczacz” dla naszego organizmu. Aby przyrządzić taki napar wystarczy garść świeżych lub suszonych liści pokrzyw zalać wrzątkiem i parzyć pod przykryciem około 10 minut. Aby wzbogacić ją smakowo możemy dodać np. cytrynę, imbir, kardamon, goździki, czy ulubiony sok.
Pamiętajmy jednak, że 4 filiżanki dziennie herbaty z pokrzywy to dawka maksymalna.
Choć herbata z pokrzywy to cenne źródło witamin i minerałów, jej nadmierne spożycie moża wywoływać efekty uboczne jak np. zaburzenia żołądkowe, wysypka, podrażnienie skóry, pocenie. Ponadto może nastąpić interakcja z niektórymi lekami (na nadciśnienie, bezsenność, na rozrzedzenie krwi). Z tego też względu przed rozpoczęciem regularnego picia herbaty z pokrzywy należy skonsultować się z lekarzem.
Pokrzywa – przeciwwskazania
Pokrzywa zwyczajna z powodzeniem może być stosowana jako naturalny i bezpieczny lek przy wielu schorzeniach. Przyjmuje się, że roślina ta nie wpływa toksycznie na komórki organizmu. Jednak w pewnych przypadkach należy ją unikać. Pokrzywę jak i preparaty z pokrzyw nie powinny być stosowane przez kobiety w ciąży i karmiące piersią, również powinny jej unikać dzieci poniżej 12. roku życia. Ponadto na pokrzywę powinni uważać diabetycy przyjmujący leki przeciwcukrzycowe lub insulinę, gdyż może powodować zbyt duży spadek poziomu glukozy we krwi. Również unikać powinny ją osoby cierpiące na niewydolność nerek, gdyż zawarta może działać drażniąco na nerki.
Pokrzywa może powodować reakcje uczuleniowe, nawet gdy nie jesteśmy alergikami to przy stosowaniu pokrzywy najbezpieczniej zaczynać od niewielkich dawek tak, aby sprawdzić jak reaguje organizm.
Pokrzywa to cenna, łatwo dostępna roślina o bogatym składzie i wielu walorach leczniczych. Warto o niej pamiętać nie tylko w stanach chorobowych, ale pijmy ją profilaktycznie. Należy jednak wiedzieć o tym, aby nie przekraczać zalecanych dawek dla poszczególnych preparatów z pokrzywy. Decydując się na kurację pokrzywową pamiętajmy o przerwach w jej spożywaniu, gdyż, jej długotrwałe stosowanie może prowadzić do zaburzeń trawiennych oraz alergii.
Bibliografia:
[1] Jakubczyk K., Janda K., Szkyrpan S., Gutowska I., Wolska J., Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne, Zakład Biochemii i Żywienia Człowieka Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, 2015
