Na czym polega dieta bogatoresztkowa?

Jedną ze stosowanych w żywieniu diet jest dieta bogatoresztkowa, czyli dieta o zwiększonej zawartości błonnika pokarmowego. Na czym polega taka dieta? Czy jest bezpieczna dla każdego?

Dieta bogatoresztkowa

Dieta bogatoresztkowa to zbilansowana dieta zawierająca produkty z dużą ilością błonnika pokarmowego. Inne określenie tej diety to dieta bogato/wysokobłonnikowa. 

Błonnik, czyli inaczej włókno pokarmowe, to pozostałość komórek roślinnych oporna na działanie enzymów trawiennych człowieka. Jest to grupa związków, które przechodzą przez przewód pokarmowy niestrawione, ale ulegają częściowej hydrolizie przez bakterie okrężnicy.

Zalecane dzienne spożycie błonnika dla dorosłych według najnowszych wytycznych wynosi: 

• 20–25 g/dobę

Błonnik w swoim składzie zawiera frakcję rozpuszczalną i nierozpuszczalną: 

• błonnik rozpuszczalny: pektyny, gumy, śluzy, inulina, betaglukan,
• błonnik nierozpuszczalny: celuloza, hemicelulozy, ligniny, skrobia oporna.

Jakie są funkcje fizjologiczne błonnika pokarmowego? 

Tak naprawdę każda z frakcji błonnika pokarmowego wykazuje inne właściwości oraz znajdziemy ją w innych produktach spożywczych.

Frakcja rozpuszczalna błonnika pokarmowego: 

• spowalnia pasaż jelitowy,
• pektyny obniżają poposiłkowe stężenie glukozy, obniżają stężenie cholesterolu, zwiększają wydalanie kwasów żółciowych,
• gumy obniżają stężenie cholesterolu, troglicerydów, stężenie glukozy na czczo i po posiłku,
• inulina wykazuje właściwości obu frakcji błonnika,

Główne źródła frakcji rozpuszczalnej: otręby owsiane, brązowy ryż, jęczmień, suszona fasola, truskawki, jabłka, owoce cytrusowe, ziemniaki

Frakcja nierozpuszczalna błonnika pokarmowego: 

• przyspiesza pasaż jelitowy,
• zwiększenie masę stolca,

Główne źródła frakcji nierozpuszczalnej: otręby pszenne, fasola, groch, kukurydza, ziarna, orzechy, mąka z pełnego przemiału, warzywa kapustne i korzeniowe

Głównie źródłem błonnika pokarmowego są: 

• produkty zbożowe z niskiego przemiału zbóż
• pieczywo
• płatki
• owoce i warzywa
• siemię lniane
• nasiona chia
• pestki i nasiona

Dieta bogatoresztkowa, czyli dieta, w której spożycie błonnika jest wyższe niż zalecane, wykorzystywana jest w profilaktyce i leczeniu wielu chorób, m.in.: 

• zaparcia,
• zaburzenia czynnościowe jelit,
• profilaktyka nowotworów przewodu pokarmowego,
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• redukcja masy ciała w przypadku nadwagi i otyłości,
• terapia cukrzycy,
• profilaktyka i leczenie chorób sercowo-naczyniowych.

W diecie bogatoresztkowej oprócz zwiększenia podaży błonnika zaleca się zwiększenie płynów. 

Jakie najważniejsze produkty na diecie bogatoresztkowej? 

Jaki jest negatywny wpływ stosowania diety bogatoresztkowej?

Uważać należy na zbyt dużą ilość błonnika pokarmowego w diecie. Jego nadmiar może wiązać się z niedoborami kalorycznymi w diecie, niedoborami pozostałych składników pokarmowych, gorszym wchłanianiem strawionego pokarmu, wzdęciami, a nawet zaparciami w przypadku niedoborów płynów. 

Zalecana dzienna podaż błonnika pokarmowego wynosi 20–25 g/dobę. Dieta bogatoresztkowa to dieta, w której znacznie przekroczona jest zawartość tego składnika, ponad 25g błonnika na dobę. Dieta wysokobłonnikowa zalecana jest w zaparciach i profilaktyce wielu chorób cywilizacyjnych. Polega przede wszystkim na zwiększeniu podaży produktów zbożowych pełnoziarnistych, warzyw i owoców w diecie. Nie można w trakcie jej stosowania zapomnieć o zwiększeniu ilości wypijanych płynów. Przed rozpoczęciem stosowania takiej diety warto jednak skonsultować się z lekarzem, a jej odpowiednią kompozycję omówić z dietetykiem.

Bibliografia:

[1] Anna Platta. Akademia Morska w Gdyni, Rola diety bogatoresztkowej w profilaktyce i leczeniu zaparć, otyłości, cukrzycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, 2014

[2] Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Pod redakcją Mirosława Jarosza, 2017.

[3] Dieta bogatoresztkowa, Szpital Uniwersytecki w Krakowie, [dostęp on-line] https://www.su.krakow.pl/system/files/14949/a576bb9003.pdf?1446456797