Jednym z zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej jest kwasica ketonowa. Jak ją rozpoznać?
Kwasica ketonowa
Kwasica metaboliczna to zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej wynikające z nadmiaru kwasów lub niedoboru zasad. Jedną z jej postaci klinicznych jest kwasica ketonowa. Spowodowana jest ona nadmierną produkcją związków ketonowych, a dokładniej kwasu acetooctowego, beta-hydrosymasłowego i acetonu.
Według definicji medycznej, kwasica ketonowa jest ostrym zespołem zaburzeń przemiany węglowodanowej, tłuszczowej, białkowej, gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej, które powstają w wyniku nagłego i znacznego niedoboru insuliny. Charakterystyczna jest tu obecność ciał ketonowych w surowicy i moczu.
Jakie są przyczyny kwasicy ketonowej?
- względny lub bezwzględny niedobór insuliny – kwasica ketonowa cukrzycowa,
- głodzenie – kwasica głodowa,
- zatrucie etanolem – kwasica ketonowa alkoholowa,
- inne, np. nadczynność tarczycy czy gorączka.
Kwasica ketonowa cukrzycowa jest wynikiem upośledzenia przemian glukozy przez tkanki, co prowadzi do nasilenia lipolizy i glukoneogenezy oraz zmniejszenia lipogenezy i nagromadzenia związków ketonowych, które powodują chorobę. Prowadzi to do hiperglikemii i diurezy osmotycznej, utraty wody i elektrolitów. Ketokwasica cukrzycowa może wystąpić w przebiegu każdego typu cukrzycy, często jest pierwszą manifestacją cukrzycy typu I. Przyczyny to nierozpoznana cukrzyca typu I, niedobór insuliny, dekompensacja cukrzycy.
Kwasica ketonowa – objawy
Objawy ketokwasicy cukrzycowej:
- utrata łaknienia, nudności, wymioty, bóle brzucha,
- oddech Kussmaula,
- zapach acetonu z ust,
- poliuria,
- polidypsja,
- osłabienie, senność,
- zaburzenia świadomości,
- wysypka,
- ból w klatce piersiowej,
- hiperglikemia >400 mg/dl,
- glikozuria,
- ketonuria,
- kwasica metaboliczna pH<7,25,
- hiponatremia, hipofosfatemia.
Ketokwasica cukrzycowa prowadzi do upośledzenia kontaktu z otoczeniem, a następnie do śpiączki.
Leczenie kwasicy ketonowej
Leczenie kwasicy ketonowej cukrzycowej polega na odpowiednim nawodnieniu, stosowaniu roztworów NaCl, zmniejszaniu hiperglikemii poprzez insulinoterapię dożylną, wyrównaniu zaburzeń elektrolitowych, podawaniu wodorowęglanu i leczeniu przyczynowym.
Ketoza głodowa powstaje w wyniku wzmożonej ketogenezy. Występuje u osób odchudzających się, ograniczających podaż węglowodanów, a więc stosujących dietę ketogeniczną. W wyniku głodzenia, podstawowym źródłem energii są tłuszcze pochodzące z lipolizy, a produktem ich spalania są ketony. Leczenie polega na podawaniu dożylnych roztworów glukozy i zwiększaniu doustnej podaży węglowodanów.
Kwasica ketonowa alkoholowa polega na tym, że alkohol jest prekursorem octanu, ulegającego przemianom do kwasu acetooctowego i kwasu beta-hydroksymasłowego. Objawy kwasicy alkoholowej to: niskie ciśnienie krwi, duszność, pogłębiony oddech, tachykardia, bóle w klatce piersiowej, objawy niewydolności lewokomorowej, bóle głowy, światłowstręt, nudności, wymioty, biegunka, czy osłabienie mięśni. Leczenie polega na stosowaniu dożylnych wlewów glukozy, uzupełnianiu niedoborów potasu, magnezu, fosforu i witaminy B1.
Kwasica ketonowa – dieta
W przypadku wystąpienia kwasicy ketonowej, konieczna jest jak najszybsza wizyta w szpitalu i podjęcie odpowiedniego leczenia. Dieta nie będzie tu miała działania leczniczego. Natomiast poprzez odpowiednią dietę można zapobiegać występowaniu ketokwasicy cukrzycowej u osób chorych na cukrzycę. Celem diety jest utrzymywanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi.
Kwasica ketonowa to zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej, jest to jedna z kwasic metabolicznych. Spowodowana jest nadmierną produkcją ciał ketonowych. Przyczyny to niedobór insuliny, głodzenie czy zatrucie etanolem. W każdym przypadku leczenie jest inne, jednak najważniejsze jest szybkie skontaktowanie się z lekarzem.
Bibliografia:
[1] Interna Szczeklika, Podręcznik chorób wewnętrznych, 2014
[2] Beata Sulikowska, Jacek Manitius, Kwasica metaboliczna, PoDyplomie.pl
