Rozmawiając ze studentami fizjoterapii czy już specjalistami w tej dziedzinie, często można usłyszeć tajemniczy termin „kinezyterapia”. Czego i kogo ten termin dotyczy oraz – jak sama nazwa wskazuje – jaki jest to rodzaj terapii?
Fizjoterapia dzieli się na trzy główne segmenty. Pierwszym jest fizykoterapia, czyli zabiegi wykorzystujące różne bodźce fizyczne, takie jak: ciśnienie wody, nasilenie światła, napięcie elektryczne, rodzaj prądu, itp.
Drugi element składowy to masaże i terapia manualna. Natomiast trzeci filar fizjoterapii, to właśnie kinezyterapia.
Czym jest kinezyterapia?
Gdybyśmy rozłożyli termin “kinezyterapia” na dwie części, to otrzymalibyśmy “kinezy” – odniesienie do kinetyki, czyli ruchu, oraz “terapia”. Najprościej rzecz ujmując, jest to więc leczenie poprzez ruch. Na kinezyterapię składają się: ogromny wachlarz ćwiczeń oraz różnorakie próby i metody pozwalające na diagnostykę i monitorowanie efektów terapii.
Czy ćwiczyć, w ramach terapii, może każdy?
Odpowiedź na to pytanie brzmi, że prawie każdy. Jednakże ilość przeciwwskazań do samej kinezyterapii jest naprawdę ograniczona, ponieważ prawie do każdego stanu pacjenta istnieje możliwość doboru odpowiednich ćwiczeń. Nawet jeśli ktoś pozostaje nieprzytomny lub jest po operacji, to można zastosować odpowiednio: ćwiczenia bierne i ćwiczenia izometryczne.
Kinezyterapia jest przeciwwskazana tylko w wypadku, jeżeli wykonywanie jakichkolwiek ćwiczeń wiąże się z zagrożeniem życia. Pozostałymi przeszkodami do przeprowadzania ćwiczeń mogą być:
- ostre stany zapalne stawów, w których jest wykonywany ruch;
- nadmierny ból towarzyszący ćwiczeniom;
- temperatura powyżej 38 stopni (chociaż to zależy od oceny lekarza);
- podwyższone lub nieunormowane ciśnienie – w spoczynku skurczowe powyżej 160, rozkurczowe powyżej 100;
- stan po operacji, gdy nie zostały jeszcze usunięte szwy;
- stan po tomografii komputerowej z użyciem kontrastu.
Rodzaje ćwiczeń
Kinezyterapia daje ogromne możliwości doboru ćwiczeń w zależności od naszych możliwości, jak i indywidualnych potrzeb. Podstawowy podział ćwiczeń, w zależności od siły i jej kontroli, prezentuje się następująco:
- ćwiczenia bierne – kiedy to ruch wykonywany jest przez osobę drugą (terapeutę) – ma to na celu utrzymania prawidłowego zakresu ruchu i zapobieganiu powstawania przykurczy;
- ćwiczenia izometryczne – polegające na wykonywaniu kontrolowanego napięcia izometrycznego w mięśniach, mające na celu wzmacnianie siły mięśniowej;
- ćwiczenia czynno-bierne – ruch jest wykonywany przez terapeutę, przy możliwie największym zaangażowaniu pacjenta;
- ćwiczenia samowspomagane – pacjent, z pomocą systemu linek i bloczków, wykonując ruch jedną kończyną, wywołuje ruch w drugiej;
- ćwiczenia czynne w odciążeniu – ruch jest w całości prowadzony przez pacjenta, lecz dzięki odciążeniu nie jest wymagane utrzymanie całego ciężaru kończyny; odciążenie może być osiągane za pomocą podtrzymywania kończyny przez terapeutę lub przez specjalne podwieszenie tzw. UGUL;
- ćwiczenia czynne w odciążeniu z oporem – służące wzmacnianiu odpowiednich mięśni w warunkach odciążenia;
- ćwiczenia czynne wolne – wykonywane w normalnych warunkach, lecz bez dodatkowego obciążenia, z ciężarem samej kończyny lub ciała;
- ćwiczenia czynne z obciążeniem – wykonywane w normalnych warunkach z dodatkowym obciążeniem, które można osiągnąć poprzez użycie obciążników, taśm oporowych lub poprzez stawianie oporu przez samego terapeutę.
Poza tym wyróżnia się też następujące grupy ćwiczeń:
- ćwiczenia oddechowe,
- ćwiczenia równoważne,
- ćwiczenia redresyjne – polegające na wymuszaniu powiększenia zakresu ruchu za pomocą odpowiedniego obciążenia,
- ćwiczenia nauki chodu.
Ponadto warto pamiętać, że w zakres kinezyterapii wchodzi cały szereg metod diagnozowania, testów funkcjonalnych, badań siły mięśniowej i ubytków neurologicznych oraz sposobów wykonywania neuromobilizacji.
Wskazania do kinezyterapii
Powodów, dla których warto korzystać z kinezyterapii, jest ogromna ilość. Śmiało można nawet stwierdzić, że ilu jest pacjentów, tyle jest wskazań do wykonywania ćwiczeń. Oto kilka najpowszechniejszych:
- osłabiona siła mięśniowa,
- ograniczony zakres ruchomości,
- bolesności w czasie wykonywania ruchów i bóle ogólne,
- poczucie niestabilności w stawach,
- wszelkie urazy i operacje (oczywiście wcześniej odpowiednio zdiagnozowane i zaopatrzone),
- zaburzenie koordynacji nerwowo-mięśniowej,
- zaburzenie równowagi na podłożu neurologicznym,
- wzmożone napięcie spoczynkowe mięśni,
- ubytki neurologiczne,
- przewlekłe unieruchomienie,
- zmiany zwyrodnieniowe,
- schorzenia układu krwionośnego,
- problemy natury pulmonologicznej,
- profilaktyka schorzeń.
Kinezyterapia stanowi narzędzie, bez którego fizjoterapeuta nie byłby w stanie funkcjonować. Jest to nieodzowny element, który towarzyszy mu, czy to w trakcie nauki, czy późniejszej praktyki. Podobnie powinno być również w życiu każdego człowieka, ponieważ odpowiednio dobrane ćwiczenia, wykonywane systematycznie, mogą stanowić remedium na codzienne bolączki i problemy, jak również być idealnym rodzajem profilaktyki.
Bibliografia:
[1] Zembaty A. i wsp. (2002) – „Kinezyterapia Tom 1” – wydawnictwo KASPER, Kraków
[2] Zembaty A. i wsp. (2002) – „Kinezyterapia Tom 2” – wydawnictwo KASPER, Kraków
[3] Kilar J.Z, Lizis P. (1996) – “Leczenie ruchem” – wydawnictwo AWF, Kraków
