Masz problemy z nerkami lub wątrobą i lekarz zalecił stosowanie diety niskobiałkowej? A może szukasz sposobu na zmianę diety i zastanawiasz się nad ograniczeniem podaży białka w diecie? Czy można bezpiecznie stosować dietę niskobiałkową?
W ujęciu klinicznym dieta jest specjalnym sposobem żywienia, który ma dostarczyć niezbędne składniki pokarmowe oraz dostosować ich podaż do możliwości trawienia, wchłaniania i metabolizowania przez zmieniony chorobowo organizm. Jedną z diet łatwostrawnych jest dieta niskobiałkowa, której głównym założeniem jest ograniczenie podaży białka.
Dieta niskobiałkowa – zalecenia
Taka dieta zalecana jest w chorobach nerek i wątroby przebiegających z niewydolnością tych narządów. Celem przestrzegania diety niskobiałkowej jest zapobieganie nadmiernej produkcji toksycznych dla organizmy produktów przemiany białek, ochrona zmienionej chorobowo wątroby czy nerek oraz utrzymanie dobrego stanu odżywienia pacjenta.
Dieta niskobiałkowa – zasady
- 30–35 kcal/kg masy ciała na dobę
- ilość białka w diecie powinna maleć stopniowo, w zależności od postępującej choroby (0,8–0,6 g białka/kg masy ciała/dobę w 3–4 stadium choroby nerek, 0,4 g białka/kg masy ciała/dobę w 5 stadium choroby nerek)
- 40–50g białka ogółem – 8% dziennego zapotrzebowania energetycznego (3/4 to białko zwierzęce, ograniczenie białka roślinnego) – nie mniej niż 20g białka
- tłuszcz 30% dziennego zapotrzebowania energetycznego
- węglowodany 62% dziennego zapotrzebowania energetycznego (głównie produkty zbożowe, pieczywo niskobiałkowe)
- ograniczenie podaży potasu, sodu, fosforu i żelaza
- ograniczenie podaży płynów
- w chorobach nerek odpowiednią kaloryczność diety zapewniają węglowodany i tłuszcze
- w chorobach wątroby odpowiednią kaloryczność diety zapewniają głównie węglowodany
W przeliczeniu na dietę 2000 kcal
- 40g białka ogółem
- 30g białka zwierzęcego
- 65–70g tłuszczu
- 310g węglowodanów przyswajalnych
- 25g błonnika pokarmowego
- 900mg wapnia
- 13mg żelaza
- 750mg witaminy A
- 1,7mg witaminy B1
- 2mg witaminy B2
- 70mg witaminy C
Zalecana obróbka technologiczna:
- gotowanie,
- duszenie,
- pieczenie bez dodatku tłuszczu,
- bez dodatku soli,
- moczenie warzyw, odlewanie wody w trakcie ich gotowania, niewykorzystywanie wywarów.
Podstawowe zalecenia żywieniowe
| Grupa produktów | Produkty zalecane | Produkty przeciwwskazane |
| Napoje | W umiarkowanych ilościach: herbata z cytryną/mlekiem, kawa zbożowa z mlekiem, mleko, soki owocowo-warzywne | Kakao, alkohol, kawa |
| Pieczywo, produkty zbożowe | Niskobiałkowe, niskosodowe, ziemniaki, mąka niskobiałkowa, kasza, ryż | Zwykłe pieczywo |
| Mięso, ryby, jaja | W umiarkowanych ilościach: cielęcina, wołowina, królik, kurczak, indyk, ryby | Wieprzowina, baranina, gęś, kaczka, wędzone, marynowane, jaja na twardo |
| Dodatki do pieczywa | Masło, dżem, miód, marmolada. W umiarkowanej ilości: ser twarogowy, pasty serowo-warzywne | Wędliny, konserwy, sery dojrzewające |
| Warzywa | Ziemniaki gotowane/puree. W umiarkowanej ilości: marchew, buraki, dynia, szparagi, pietruszka, seler, szpinak, sałata, pomidor, cykoria, fasolka szparagowa, groszek zielony, kalafior, brokuły | Kiszonki, konserwowe, nasiona roślin strączkowych, czosnek, cebula, rzepa, kalarepa, frytki, placki ziemniaczane |
| Owoce | W umiarkowanej ilości: owoce jagodowe, cytrusy, jabłka, morele, brzoskwinie, winogrona, wiśnie, melon, kiwi, śliwki | Owoce suszone, niedojrzałe, czereśnie, marynowane |
Czy dieta niskobiałkowa jest zdrowa?
Dieta łatwostrawna niskobiałkowa jest specjalną modyfikacją diety podstawowej stosowaną we wspomaganiu leczenia chorób wątroby i nerek. W związku z tym stosowanie takiej diety jest dopasowanie do stanu zdrowia danej osoby i konieczne jest stałe monitorowanie funkcjonowania organizmu. Zbyt duże i nagłe ograniczenie białka u pacjentów może spowodować zużywanie białek ustrojowych dla celów energetycznych i niedożywienie. U osób chorych dieta niskobiałkowa jest konieczna, ponieważ zbyt duża podaż białka u takich pacjentów wpływa na gromadzenie mocznika i kreatyniny w organizmie prowadząc do toksemii.
Przechodzenie na dietę niskobiałkową na własną rękę i bez wskazań zdrowotnych może wiązać się z pojawieniem się problemów zdrowotnych. Dlaczego? Dieta niskobiałkowa ogranicza podaż płynów, nie realizuje zapotrzebowania na wapń, potas, żelazo, sód, fosfor, co w przypadku osób zdrowych o normalnej aktywności zawodowej i fizycznej może prowadzić do niedożywienia!
Bibliografia:
[1] Dieta niskobiałkowa, Szpital Uniwersytecki w Krakowie, [dostęp on-line] https://www.su.krakow.pl/system/files/14965/5889f7dd0f.pdf?1446457371
[2] A. Rudnicka, A. Ciborowski, H. Ciborowska, Dietetyka i żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000 r.
[3] M. JArosz, Praktyczny podręcznik dietetyki Instytut Żywności i Żywienia
[4] Zasady prawidłowego żywienia w szpitalach Instytut Żywności i Żywienia.
[5] Emilia Kolarzyk, Klasyfikacja i charakterystyka diet, [dostęp on-line] http://www.zhid.wl.cm.uj.edu.pl/documents/2225372/83688538/Klasyfikacja%20i%20charakterystyka%20diet%20leczniczych.pdf
