Coraz chętniej spożywane i dodawane do wielu potraw nasiona lnu imponują swoim korzystnym oddziaływaniem na organizm. Jakie właściwości zdrowotne kryją się w tych małych nasionkach?
Nasiona lnu, dzięki unikatowemu składowi oraz cennym właściwościom, wykorzystywane są w profilaktyce wielu chorób. Prozdrowotne działanie siemię lniane zawdzięcza m.in. wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych omega-3 i fitoestrogenów. Warto często sięgać po te nasiona, aby chronić układ pokarmowy, nerwowy oraz sercowo-naczyniowy, przy okazji pomoże nam w zaburzeniach odżywiania, a także w utrzymaniu dobrej kondycji skóry, włosów i paznokci.
Siemię lniane
Len zwyczajny jest jedną z najstarszych roślin, wykorzystywanych głównie do produkcji włókien, czy też oleju tłoczonego z nasion. Jest to roślina jednoroczna o delikatnej, wysokiej łodydze z kwiatami barwy niebieskiej. Jego nasiona, popularnie nazywane siemieniem lnianym, są niewielkimi, płaskimi, szarobrązowymi nasionami, które po zalaniu wodą zwiększają swoją objętość, wytwarzając jednocześnie znaczną ilość śluzu.
Siemię lniane cieszy się dużym zainteresowaniem przez osoby dbające o zdrowie. Specjaliści ds. żywienia podkreślają cenne walory zdrowotne, jakie dostarczają te niepozorne nasionka. Siemię lniane posiada bowiem wysoką wartość odżywczą, a w swoim składzie zawiera dużą ilości cennych składników.
Forma spożywania siemienia lnianego nie jest bez znaczenia. Najlepiej przyjmować go w zmielonej postaci, gdyż wtedy składniki w nim zawarte są łatwiej przyswajalne dla organizmu. Z łatwością znajdziemy go niemal w każdym sklepie spożywczym czy też w aptece. W sprzedaży jest również len plus, zawierający 30% więcej substancji śluzowych niż zwykłe ziarna siemienia lnianego. Najlepiej samemu zmielić nasiona bezpośrednio przed spożyciem lub nieco wcześniej, przy czym należy pamiętać, że zmielone nasiona lnu należy przechowywać w szczelnym naczyniu, gdyż zawarty w nich olej łatwo się utlenia.
Siemię lniane zawiera sporo kalorii – 1 łyżeczka nasion dostarcza ok. 46 kcal. Poza tym jego okres przydatności do spożycia jest dość krótki z uwagi na wysoką zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
Siemię lniane – właściwości
Siemię lniane to naturalne źródło zdrowia i urody. Nie bez przyczyny produkt ten zasługuje na miano tzw. „superfood”. W skład nasion lnu w 40% wchodzi tłuszcz, z czego prawie 60% stanowią kwasy omega-3, a w 15% kwasy tłuszczowe omega-6. Kwasy tłuszczowe omega-3 pełnią szereg funkcji w naszym organizmie i są niezbędne dla zachowania prawidłowych procesów. Wspomagają przemianę materii, obniżają poziom cholesterolu, są potrzebne do syntezy hormonów, budowy błon komórkowych czy tkanki mózgowej.
Siemię lniane jest również bardzo dobrym źródłem błonnika rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego, który to odpowiada m.in. za prawidłową perystaltykę jelit, pracę przewodu pokarmowego, ułatwia wypróżnienie, przywraca prawidłowy skład mikroflory jelita, zapobiega biegunkom czy wzdęciom oraz stymuluje uczucie sytości. Już 10 g siemienia lnianego w codziennej diecie powoduje wzrost o 1 g dziennego spożycia błonnika rozpuszczalnego i o 3 g błonnika nierozpuszczalnego.
Ponadto nasiona lnu są prawdziwą skarbnicą witaminy E będącą naturalnym przeciwutleniaczem chroniącą komórki organizmu przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Siemię lniane dostarcza również wiele witamin z grupy B oraz takich pierwiastków jak: wapń, magnez cynk, żelazo, miedź, mangan, selen i w ok. 10% fosforu w postaci fosfatydów, szczególnie lecytyny. Lecytyna bierze udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i stanowi barierę ochronną dla ścian żołądka.
Istotnym składnikami występującym w nasionach lnu są fitoestogeny, w postaci steroli, zwanych również hormonami roślinnymi. Związki te blokują receptory estrogenowe, chroniąc organizm przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników. Siemię lniane zawiera głównie jedną grupę fitoestrogenów – lignany o właściwościach przeciwnowotworowych, hepatoprotekcyjnych (ochrona miąższu wątroby przed toksycznym działaniem niektórych substancji), przeciwcukrzycowych oraz przeciwmiażdżycowych. Ponadto niwelują niekorzystne objawy menopauzy oraz posiadają zdolność obniżania poziomu cholesterolu frakcji LDL. Lignany zmniejszają ryzyko wystąpienia raka jelita grubego, a także hamują rozwój bakterii i grzybów chorobotwórczych.
Z kolei zawartość białek w nasionach lnu mieści się w przedziale 20–30%. Skład aminokwasowy nasion lnu ma wyjątkowe wartości biologiczne. Porównywalny jest do nasion soi, z dominującą zawartością argininy i kwasu glutaminowego. Jednak z uwagi na ograniczoną zawartość lizyny białko lnu nie jest uważane za pełnowartościowe. Siemię lniane zawiera również bioaktywne peptydy, które uznane zostały za czynniki obniżające ryzyko zachorowań na schorzenia układu sercowo-naczyniowego.
Poza tym warto zwrócić uwagę także na inne substancje bioaktywne występujące w tych nasionach, szczególnie flawonoidy – o działaniu przeciwutelniającym, opóźniają proces starzenia się organizmu.
Pamiętajmy również, że z nasion lnu tłoczony na zimno olej lniany jest szczególnie cennym składnik codziennej diety. Ze względu na wysoką zawartość kwasu alfa-linolenowego (rzędu 57 do 65%) stanowi najbogatsze, roślinne źródło tego kwasu, należącego do rodziny Omega-3, gdzie w większości spożywanych olejów roślinnych zawartość kwasów Omega-3 wynosi poniżej 2%.
Szczególnie cennym składnikiem znajdującym się w siemieniu lnianym są śluzy roślinne, złożone z wielocukrów i białek, które w środowisku wodnym wykazują silne właściwości pęczniejące. W związku z tym nasiona lnu po zalaniu wodą znacznie zwiększają swoją objętość. Śluzy te posiadają działanie osłaniające oraz powlekające. Posiadają zdolność łagodzenia podrażnień przewodu pokarmowego, chroniąc przy tym ściany żołądka. Z tego powodu siemię lniane warto spożywać podczas kuracji antybiotykowych, czy też w chorobach układu trawiennego.
Siemię lniane – zastosowanie
Picie wywaru z siemienia lnianego przyniesie ulgę i wspomoże w walce z nieżytem żołądka, jelit, dwunastnicy, w nadkwasocie, przy wrzodach, biegunce i jednocześnie w zaparciach. Nasiona lnu poleca się w leczeniu NZJ, w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna czy w przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Jeżeli mamy problem m.in. z pamięcią, niską odpornością, hormonami czy też cierpimy z powodu wysokiego poziomu cholesterolu LDL obowiązkowo musimy dołączyć ten produkt do naszej diety. Przy okazji siemię lniane zmniejszy ryzyko wystąpienia nowotworów tj. raka piersi, macicy czy prostaty oraz choroby wieńcowej, schorzeń serca czy zawału.
Siemię lniane to idealny produkt dla osób chcących zrzucić zbędne kilogramy, jak i dla tych, którzy chcą utrzymać już osiągnięty efekt. Nasiona siemienia są ubogie w węglowodany, ale za to bogate w zdrowy tłuszcz i błonnik.
Warto również stosować siemię lniane jako kosmetyk do twarzy czy włosów. Jako odżywka do włosów skutecznie nawilży suche i zniszczone włosy. Z kolei maseczka z siemienia lnianego intensywnie nawilży, odżywi i uelastyczni skórę opóźniając przy tym proces starzenia. Polecana jest osobom o każdym rodzaju cery, pomoże w leczeniu dolegliwości skórnych, takich jak trądzik, egzema, łuszczyca.
Siemię lniane można wykorzystać do robienia gorących okładów, które zmiękczą naszą skórę. Można nimi leczyć trudno gojące się rany, oparzenia czy też odmrożenia,
Śmiało więc dodawajmy nasiona lnu np. do sałatek, koktajli, czy kanapek. Zachowajmy jednak zdrowy rozsądek w ich spożywaniu. Szczególnie na początku zaleca się wprowadzać do codziennej diety niewielką ilość siemienia lnianego z uwagi na możliwe działania przeczyszczające. Minusem również jest fakt, iż nasiona lnu zawierają niewielką ilość związków cyjanowych. Organizm ludzki z łatwością neutralizuje niewielkie dawki związków cyjanowych. Wobec tego spożywanie około 3. łyżeczek mielonego siemienia lnianego dziennie jest bezpieczne i z pewnością wystarczające.
Bibliografia:
[1] Wawryka J, Teodorczyk A., Zdrojewicz Z., Zastosowanie lecznicze siemienia lnianego, Medycyna Rodzinna, 1/2017.
[2] Bartkowski L., Nasiona lnu – naturalne źródło zdrowia i urody, Chemik, nr 3/2013, tom 67.
[3] Niekrasz A., Siemię lniane, Cukrzyca a zdrowie, 25, s. 18-20.
[4] Grochowska U., Poradnik żywieniowy dla chorych na chorobę Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego, Polskie Towarzystwo Wspierania Osób z Nieswoistymi Zapaleniami Jelita, Warszawa 2013.
