Rwa kulszowa (łac. ischias) inaczej ischialgia to zespół objawów związanych z uciskiem na przebieg nerwów rdzeniowych (L4/L5/S1) tworzących nerw kulszowy bądź korzeni, które go tworzą. Główny objaw rwy kulszowej to ból, drętwienie lub uczucie przechodzenia „prądu”. Jak zatem postępować w przypadku rwy kulszowej i jak pozbyć się nieprzyjemnego bólu?
Rwa kulszowa
Główny objaw to ostry ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Promieniuje on od pleców przez pośladek, biodro po tylną część nogi – dociera nawet do stopy. Do najczęstszych przyczyn tej jednostki chorobowej zalicza się lokalne stany zapalne, cukrzycę, choroby zakaźne, choroby nowotworowe i dyskopatię.
Gdy ból nie jest aż tak silny, chory po prostu utyka na jedną nogę, ma problemy z chodzeniem, mięśnie pleców znacznie się napinają. W przypadku ostrego bólu chory często zostaje unieruchomiony i nie może się poruszać. Leczenie rwy kulszowej jest trudne i długotrwałe. Początkowo zaleca się odpoczynek, fizjoterapię oraz medycynę fizykalną. W ostrych przypadkach rwy kulszowej, aby rehabilitacja była skuteczna najpierw należy zastosować leki przeciwzapalne. Dopiero po ustąpieniu zapalenia można podjąć rehabilitację, która przyniesie oczekiwane efekty.
Rehabilitacja w przypadku rwy kulszowej ma przede wszystkim pomóc zwalczyć ból poprzez optymalne ustawienie kręgosłupa tak, aby zmniejszyć nacisk na uciskane nerwy/korzenie. Ćwiczenia mają również pomóc w przywróceniu prawidłowej postawy, a także poprawić siłę mięśniową pacjenta. Terapeuta ma za zadanie nauczyć chorego specjalnych ćwiczeń, które będą wykonywane w domu.
W leczenniu rwy kulszowej stosuje się takie techniki jak:
- kinezyterapię,
- masaż
- elektroterapię,
- terapię manualną,
- kinesiotaping.
W razie wystąpienia jakichkolwiek z opisanych objawów należy udać się do lekarza. Rwa kulszowa to jeden z bardziej uciążliwych i uniemożliwiających funkcjonowanie rodzajów bólu, dlatego też przez pierwsze dwa dni wykonywanie ćwiczeń jest niemożliwe.
Ćwiczenia na rwę kulszową
Gdy dolegliwości bólowe nie są już tak silne, możemy zacząć wykonywać ćwiczenia rozciągające. Ćwiczenia możemy wykonywać kilka razy dziennie po 10–15 powtórzeń. Jeśli natomiast podczas wykonywania ćwiczeń czujemy, że ból się nasila – niezwłocznie przestajemy je wykonywać. Ćwiczenia te mają na celu zwalczenie występującego bólu, a także ustawienie kręgosłupa w odpowiedniej pozycji, aby zminimalizować ucisk na korzenie nerwowe. Dlatego też często są to ćwiczenia wykorzystujące metodę McKenziego.
Ćwiczenia w celu zapobiegania rwie kulszowej to ćwiczenia skoncentrowane na wzmocnieniu mięśni brzucha i dolnej części pleców, dzięki którym będziemy w stanie utrzymywać prawidłową postawę ciała. Natomiast w ramach pierwszej pomocy należy:
- przyjąć pozycję „krzesełkową” – kładziemy się na plecach na twardym podłożu, nogi zginamy pod kątem prostym w stawach biodrowych i kolanowych, następnie podkładamy poduszki pod kończyny dolne i pod lędźwiowy odcinek kręgosłupa tak, aby go ustabilizować;
- możemy zastosować również leki dostępne bez recepty. Są to leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych takie jak: maści, żele lub tabletki (pamiętajmy jednak, że jest to rozwiązanie doraźne);
- na bolące miejsca możemy również wykonywać chłodne okłady.
Jeśli ból nie ustąpi po około 24. godzinach należy wybrać się do specjalisty lub zamówić domową wizytę fizjoterapeuty
Przykładowe ćwiczenia jakie możemy wykonywać w celu zapobiegania rwie kulszowej:
- Ćwiczenie I Pozycja wyjściowa tego ćwiczenia to leżenie przodem, ręce położone są na podłodze na wysokości barków, ruch jaki wykonujemy to prostowanie stawów łokciowych do momentu nie oderwania się naszych bioder (a dokładnie i anatomicznie mówiąc do momentu nie oderwania się kolców biodrowych przednich górnych). Wytrzymujemy w tej pozycji około 6 sekund i powracamy do pozycji wyjściowej.
- Ćwiczenie II W klęku podpartym, dłonie ustawione są pod barkami. Plecy proste, głowa jest przedłużeniem kręgosłupa, unosimy jedną rękę oraz jedną przeciwną nogę do góry i wytrzymujemy w tej pozycji około 4–6 sekund. Następnie powracamy do pozycji wyjściowej i wykonujemy kolejne powtórzenie zmieniając strony.
- Ćwiczenie III W leżeniu na plecach, kończyny dolne zgięte w stawach biodrowych i kolanowych. Ruch jaki należy wykonać to przyciągnięcie na zmianę najpierw prawe później lewe kolano do klatki piersiowej. Zatrzymujemy się w końcowej fazie ruchu na około 6–8 sekund, następnie powracamy do pozycji wyjściowej i zmieniamy nogę.
- Ćwiczenie IV W klęku podpartym, dłonie ułożone na podłodze równo pod barkami – ruch jaki należy wykonać to tzw. „koci grzbiet”, czyli wypchnięcie łopatek do góry. Wytrzymujemy w tej pozycji około 2–4 sekund i powracamy do pozycji wyjściowej.
- Ćwiczenie V W leżeniu na brzuchu na poduszce, należy unieś jedną nogę i przeciwną kończynę górną do poziomu. Utrzymujemy tę pozycję około 6–8 sekund, następnie opuszczamy i zmieniamy strony.
Ważną rzeczą do zapamiętania jest to, że nie należy lekceważyć objawów rwy kulszowej, ponieważ sam ból to tylko jeden z symptomów. Ucisk lub podrażnienie nerwu może doprowadzić do innych objawów, takich jak niedowład. Dlatego też nie należy tego bagatelizować i w momencie wystąpienia objawów należy umówić się na wizytę u specjalisty.
Bibliografia:
[1] Zastosowanie fizykoterapii w leczeniu rwy kulszowej, Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja, 2011
[2] Świerkot J, Bóle krzyża — etiologia, diagnostyka i leczenie, 2006
[3] Dziak A,. Bóle i dysfunkcje kręgosłupa, 2007
