Nasiona chia są coraz częściej dodawane do wielu przekąsek, zarówno na słodko, jak i na słono. Jakie właściwości posiadają nasiona szałwii hiszpańskiej? Czy faktycznie mają cudowne właściwości?
Nasiona chia to nasiona szałwii hiszpańskiej (Salvia hispanica L.), czyli jednorocznej rośliny rosnącej na obszarach od zachodniego Meksyku do północnej Gwatemali. Nasiona szałwii były jednym z głównych źródeł żywności roślinnej Azteków [1]. Wśród ludów indiańskich nasiona chia wykorzystywane były we wspomaganiu leczenia chorób oczu, infekcji i chorób dróg oddechowych. W Hiszpanii są składnikiem popularnego napoju fresca, w którym to nasiona są namaczane w wodzie lub soku owocowym.
Szałwia hiszpańska to roślina mająca 1m wysokości, kwiaty wielkości 3–4mm i nasiona o rozmiarze 1,5–2,5mm o kolorze czarnym, szarym, brązowym i białym. Jest to roślina z rodziny jasnowatych i gromady nasiennych.
Nasiona chia są bardzo wartościowym składnikiem diety ze względu na wysoką zawartość kwasów omega-3.
Wartości odżywcze nasion chia
Nasiona szałwii hiszpańskiej charakteryzują się bogactwem składników pokarmowych:
- Zawierają ok. 480 kcal/100g
- Wysoka zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (25–35%)
- Stosunkowo wysoka zawartość białka (15–20%, ok. 16g/100g)
- Umiarkowana zawartość węglowodanów (26–41%, ok.42g/100g)
- Szczególnie wysoka zawartość kwasu alfa-linolenowego ALA (omega-3) (64g na 100g)
- Jednoczesna niska zawartość kwasu linolowego (omega-6)
- Stosunek omega-6:omega-3 0,287 (dla porównania orzechy włoskie 5,26) – zalecany stosunek to 1:4–1:5
- Błonnik pokarmowy 38–40g/100g, włókno nierozpuszczalne:włókno rozpuszczalne 5:1
- Kwas cynamonowy, kwas chlorogenowy, kwas kofeinowy
- Flawonoidy
- Wapń, fosfor, potas, sód, cynk, miedź, żelazo, magnez
- Tokoferole, sterole
Właściwości nasion chia
Nasiona chia posiadają wiele korzystnych właściwości zdrowotnych.
- Obniżają stężenie triglicerydów
- Obniżają stężenie cholesterolu całkowitego
- Wykazują działanie przeciwzapalne
- Wykazują działanie kardio i hepatoprotekcyjne
- Wykazują działanie hipoglikemizujące, wspomagające terapię chorób autoimmunologicznych, nowotworów, artretyzmu
- Zawierają składniki antyoksydacyjne, przeciwzapalne, antynowotworowe, przeciwzakrzepowe
- Poprzez tworzenie w przewodzie pokarmowym żelu, chia przyczyniają się do powstania uczucia sytości, dzięki czemu mają wykorzystanie w diecie osób z nadmierną masą ciała
- Poprzez opóźnienie trawienia węglowodanów, chia wspomagają leczenie osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej
- Obniżają ciśnienie skurczowe krwi
- Zmniejszają ryzyko insulinooporności
- Zmniejszają glikemię poposiłkowej u osób zdrowych
Zastosowanie nasion chia
Nasiona chia mają szereg zastosowań w dietetyce, również dzięki temu, że są produktem wolnym od glutenu i mykotoksyn.
Mimo tego, że nasiona szałwii wydają się być egzotycznym produktem znajdują zastosowanie w polskiej diecie. Mogą być stosowanie jako dodatek do:
- sałatek
- jogurtów
- deserów, np. popularne puddingi
- koktajli
- ze względu na właściwości żelujące technologicznie mogą być wykorzystywane jako zastępnik jajka
Według opinii EFSA z 2009 roku, nie wykazano potencjalnych skutków zdrowotnych dla ludzi związanych ze spożyciem nasion chia w ilości do 5% w produktach piekarskich. Od 2013 roku państwa członkowskie i Komisja Europejska wyraziły zgodę „na rozszerzenie zastosowań nasion szałwii do 10% w wyrobach piekarskich, śniadaniowych przetworach zbożowych, mieszankach owoców, orzechów i nasion oraz w opakowaniach jednostkowych przy zalecanym dziennym spożyciu wynoszącym maksymalnie 15g. W 2015 roku dozwolone zostało użycie nasion chia do soków owocowych oraz mieszanek soków owocowych w ilości 15g/450ml.”
Nasiona chia, czyli nasiona szałwii hiszpańskiej to popularny ostatnio produkt spożywany w przeszłości przez Azteków. W ostatnich latach wiele badań potwierdziło „cudowne” właściwości chia, które wykazują przede wszystkim ze względu na zawartość kwasów omega-3 i błonnika. Nasiona chia wpływają korzystnie na wspomaganie redukcji masy ciała oraz profilaktykę i wspomaganie leczenia chorób metabolicznych. Nasiona szałwii mogą być zastosowane jako dodatek do sałatek oraz słodkich przekąsek. Należy jednak nie przesadzać z ich codzienną ilością w diecie i stosować się do wytycznych EFSA.
Bibliografia:
[1] Dąbrowski Grzegorz, Skrajda Marta, Nasiona szałwii hiszpańskiej (Salvia hispanica L.) jako źródło składników wykazujących dobroczynny wpływ na ludzki organizm, w: Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(9):337-350.
[2] Angelika Kargulewicz, Ewelina Swora-Cwynar, Emilia Marcinkowska, Marian Grzymisławski, Ziarna chia jako wartościowy produkt diety – Zastosowanie w profilaktyce chorób metabolicznych, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Metabolicznych i Dietetyki. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. w: „Pielęgniarstwo polskie” NR 1 (59) 2016
[3] Nowak Karina, Majsterek Szymon, Ciesielska Natalia, Sokołowski Remigiusz, Klimkiewicz Karolina, Zukow Walery, Rola nasion szałwii hiszpańskiej (chia) w żywieniu pacjentów geriatrycznych, w: „Journal of Education, Health and Sport”, 2016;6(3):35-40.
[4] www.gis.gov.pl/o-nas/aktualnosci/539-chia
