Dieta białkowa zyskała w ostatnich latach ogromną popularność przede wszystkim za sprawą diety Dukana, która jest najpopularniejszą dietą proteinową. Jednak najnowsze badania wykazały nie tylko, że nie jest to dobry sposób na redukcję masy ciała, ale przede wszystkim, że może być szkodliwa.
Dieta białkowa
Według wytycznych Instytutu Żywności i Żywienia Człowieka dorosła, zdrowa osoba powinna spożywać ok. 15% energii pochodzącej z białka.
Natomiast głównym założeniem diety proteinowej jest zwiększenie spożycia białka, przy jednoczesnym ograniczeniu spożycia węglowodanów i tłuszczów. Istnieje szereg wskazań do stosowania diet ze zwiększoną podażą białka, przy czym spożycie wynosi wtedy zazwyczaj 15–20% całkowitej podaży energii. Wskazaniem do stosowania diet ze zwiększoną podażą białka są:
- rozległe rany i poparzenia ciała,
-
stany wyniszczenia organizmu w przebiegu np. nowotworów,
-
choroby w przebiegu których występuje wysoka gorączka.
W tych przypadkach białko wykorzystywane jest do procesów budulcowych oraz do regeneracji uszkodzonych tkanek.
Jedną z odmian diety wysokobiałkowej jest dieta Dukana. W diecie tej podaż białka przekracza 30% energii. Stosowanie systematyczne diety Dukana przez osoby chcące pozbyć się nadmiernej masy ciała, może prowadzić do nadmiernego obciążenia nerek, co w konsekwencji może przyczynić się nawet do ich niewydolności.
W diecie Dukana występuje kilka faz, przez które powinna przejść osoba dążąca do utraty masy ciała.
- Faza uderzeniowa, w której dozwolone jest spożywanie jedynie produktów białkowych o niskiej zawartości tłuszczu, np. indyk, kurczak, dorsz, chude wędliny, białka jajek, chudy nabiał. Dodatkowo należy pić dużo płynów, przede wszystkim wody, herbaty oraz chudego mleka. Faza ta może trwać od 5 do 10 dni.
- Faza równowagi polega na dołączeniu do wyżej wymienionych produktów warzyw. Podczas trwania tej fazy należy spożywać na zmianę przez jeden dzień produkty białkowe i warzywa, a następnego same proteiny. Długość fazy jest indywidualna i powinna trwać aż do uzyskania pożądanej masy ciała.
- Faza utrwalenia oznacza dołączenie do produktów białkowych i warzyw dodatkowo owoców, pełnoziarnistego pieczywa i produktów skrobiowych. Długość fazy należy obliczyć przyjmując 10 dni na każdy utracony kilogram (np. 10 utraconych kilogramów oznacza, że faza ta trwa 100 dni). Celem tej fazy jest utrzymanie masy ciała oraz zapobieganie efektowi jojo.
Jadłospis w diecie białkowej
Przykładowy jadłospis w diecie Dukana:
- Śniadanie – serek wiejski z papryką i pomidorem
- Drugie śniadanie – ser twarogowy chudy ze szczypiorkiem
- Obiad – 2 piersi z kurczaka pieczona z ziołami
- Kolacja – pieczony dorsz z brokułem
Jak można bez trudu zauważyć dieta jest bardzo niedoborowa, nie zawiera wystarczającej ilości węglowodanów, tłuszczów oraz wielu witamin i składników mineralnych, głównie witamin z grupy B, potasu, czy cynku.
U.S News na początku 2017 roku we współpracy z dietetykami i żywieniowcami stworzył ranking najlepszych i najgorszych diet spośród 38 najpopularniejszych. Dieta Dukana zajęła niechlubne 2 miejsce w kategorii najgorszych diet, zaraz obok równie popularnej diety Atkinsa.
Efekty diety białkowej
Badanie opublikowane w 2015 roku z udziałem 51 kobiet w wieku od 19 do 64 potwierdza niekorzystne działanie diety Dukana. Analiza żywieniowa badanych wykazała zbyt duże spożycie białka oraz zbyt małe spożycie węglowodanów. W diecie nie występowało wystarczające spożycie między innymi witaminy C oraz folianów. Natomiast utrata masy ciała po ok. 8–10 tygodniach wyniosła średnio 15 kilogramów. Według autorów badania długoterminowe stosowanie diety Dukana może prowadzić do chorób nerek, wątroby, osteoporozy i chorób sercowo-naczyniowych.
Inne badanie również z 2015 roku zostało przeprowadzone w celu oceny wpływu diet wysokobiałkowych na utratę masy ciała. Według autorów spożywanie większej ilości białka powoduje szybsze występowanie uczucia sytości, a co za tym idzie mniejsze spożycie pokarmów i większą utratę masy ciała. Jednocześnie ostrzegają, że taki model żywieniowy może być niebezpieczny nie tylko dla osób już z istniejącą dysfunkcją nerek, ale również dla osób zdrowych. Długoterminowe stosowanie diet wysokobiałkowych może wiązać się również z nadmierną utratą masy kostnej, co może prowadzić do osteoporozy.
Dieta białkowa jest pomocnym sposobem żywienia u osób z niektórymi jednostkami chorobowymi. Pomaga w procesie rekonwalescencji oraz powrocie do sprawności. Dobrze dopasowana dieta z wyższą zawartością białka może przyspieszyć powrót do sprawności w przypadku osób po wypadkach czy oparzeniach. Jednak nierozważne stosowanie diet wysokobiałkowych w celu redukcji masy ciała przyniesie zdecydowanie więcej szkód niż pożytku.
Bibliografia:
[1] J. Wyka, Assessment of food intakes for women adopting the high protein Dukan diet, 2015
[2] M. Cuenca-Sanchez, Controversies surrounding high-protein diet intake: satiating effect and kidney and bone health, 2015
[3] Bean, Żywienie w sporcie, Zysk i S-ka 2013
