Szpagat jest jedną z podstawowych, lecz także bardziej efektownych figur akrobatycznych. Może być stosowany jako wyznacznik rozciągnięcia nóg lub jako jedna z bardziej fotogenicznych figur. Niemniej jednak osób, które go wykonują nie jest zbyt wiele. Wiąże się to z ogromem pracy oraz samodyscypliny.
Zazwyczaj szpagat kojarzony jest z baletnicami czy gimnastyczkami i ich ekstremalnym rozciągnięciem. Jednak nie tylko te dwie grupy ludzi spędzają wiele czasu na nauce tej wymagającej pozycji. Także sportowcy innych dziedzin, coraz większą uwagę przykładają do rozciągania. Szpagat to nie tyko jedna pozycja, wyróżniamy kilka wariantów:
- szpagat damski, inaczej zwany francuskim, najbardziej popularna wersja szpagatu, kiedy to jedna noga jest przeniesiona w przód, druga w tył;
- szpagat męski, inaczej zwany sznurkiem, polega na szerokim rozkroku, nogi tworzą jedną linię – sznurek;
- szpagat w staniu – zazwyczaj jest on modyfikacją szpagatu damskiego. Obejmuje uniesienie jednej nogi w górę, podpierając się na drugiej lub wersję, gdzie stojąc na jednej nodze wykonuje się skłon w przód, unosząc drugą nogę w tył (igła szpagatowa);
- skok szpagatowy, inaczej skok jete, czyli coś co można często zobaczyć u baletnic, szpagat w wyskoku.
Jak nauczyć się szpagatu?
Zaczynając naukę szpagatu, należy przede wszystkim uzbroić się w cierpliwość oraz ogrom samozaparcia. W zależności od indywidualnych predyspozycji oraz startowego poziomu rozciągnięcia, czas w jakim będzie można wykonać pełny szpagat jest różny. Łatwiej będą miały osoby wysportowane oraz młodsze. Z wiekiem oraz brakiem ruchu, zmniejsza się gibkość i elastyczność tkanek miękkich. Osobną kwestią są również czynniki genetyczne. Są osoby, które mają naturalnie większą rozciągliwość tkanek miękkich.
Podczas systematycznych treningów rozciągających można zauważyć delikatne wahania poziomu rozciągnięcia. Niewielki regres nie powinien jednak zniechęcać. Mniejsza elastyczność danego dnia może być spowodowana np. zmęczeniem mięśni, mniejszym nawodnieniem organizmu czy nawet zmianami hormonalnymi u kobiet.
Przed rozciąganiem nie należy zapominać o rozgrzewce. Jest ona niezbędna, aby prawidłowo rozgrzać tkanki miękkie do bezpiecznego wydłużania. Warto poświęcić 10–15 minut wykonując np. pajacyki, trucht w miejscu, krążenia biodrami, wykroki.
Jedną z ważniejszych zasad, zaraz obok rozgrzewki jest dostosowanie intensywności do aktualnych możliwości. W pogoni za upragnioną pozycją bardzo łatwo jest nabawić się kontuzji. W trakcie rozciągania powinno czuć się „ciągnięcie” mięśnia, nie ostry, przeszywający ból. Naderwane lub zerwane mięśnie czy ścięgno wykluczy z treningów na co najmniej kilka tygodni, dlatego lepiej kierować się zasadą – mniej, a częściej.
Podczas rozciągania należy starać się rozluźniać rozciągany mięsień. Nie będzie to na pewno łatwe, gdyż nie należy to do najprzyjemniejszych czynności, ale warto poświęcić temu więcej uwagi. Dobrze jest też skorelować to z oddechem – podczas wydechu starać się maksymalnie rozluźniać dany obszar.
Ćwiczenia rozciągające należy rozpoczynać powoli, stopniowo dochodząc do maksymalnego rozciągnięcia, w którym powinno się zostać minimum kilkanaście sekund. Nie powinno się stosować pulsujących ruchów, gdyż mogą one w łatwy sposób doprowadzić do kontuzji.
Ostatnią, wydawać by się mogło oczywistą, zasadą jest unikanie rozciągania w momencie bólu czy kontuzji danej partii mięśniowej.
Ćwiczenia rozciągające do szpagatu
Jak już zostało wcześniej wspomniane, ćwiczenia rozpoczyna się od około 10-minutowej rozgrzewki. Każde ćwiczenie należy wykonywać symetrycznie, aby osiągnąć pożądany efekt, należy poświęcić taką samą uwagę obu nogom. W każdym ćwiczeniu należy pozostać przynajmniej kilkanaście sekund. Poniżej znajdują się przykładowe ćwiczenia dla szpagatu damskiego:
- wykrok, kolano nogi wykrocznej znajduje się nad kostką. Kolano nogi zakrocznej leży na podłożu, grzbiet stopy znajduje się na macie, stopa wysunięta maksymalnie w tył. Ciężar ciała powinien być skierowany w dół i delikatnie do przodu. Plecy wyprostowane, dłonie splecione na kolanie nogi wykrocznej lub oparte na podłożu;
- z poprzedniego wariantu, przenieś ciężar ciała w tył cofając biodra, do stopy nogi zakrocznej, ale nie opierając pośladków na pięcie. Noga wykroczna powinna wyprostować się w kolanie. Wykonujemy skłon w stronę nogi znajdującej się z przodu, utrzymując głowę w przedłużeniu kręgosłupa. Dłonie opieramy na podłożu;
- w leżeniu na plecach, nogi są wyprostowane. Przyciągamy jedną nogę prostą w stronę klatki piersiowej. Druga noga nie powinna odrywać się od podłoża, tułów i głowa leżą na macie.
Ćwiczenia, pomocne w celu wykonania szpagatu męskiego:
- leżenie na plecach, pośladkami dotykając ściany. Nogi leżą na ścianie, w maksymalnym rozkroku. Plecy oraz głowa leżą na macie.
- siad w maksymalnym rozkroku, nogi wyprostowane. Skłon w stronę nogi, jednocześnie pilnując, aby pośladek przeciwnej nogi nie odrywał się od maty.
- siad, nogi zgięte w kolanach, stopy połączone podeszwami, leżą na macie blisko pośladków. Skłon w przód, kolana dążą do podłogi.
Aby uzyskać możliwie najszybciej pożądane rezultaty, należy rozciągać się jak najczęściej, codziennie lub chociaż 5–6 razy w tygodniu, przez około 20–30 minut. Jeśli czujemy zakwasy w nogach, korzystniej jest odpuścić trening, gdyż jest zwiększone ryzyko kontuzji.
Rozciąganie jest formą, która nie tylko pomoże przybliżyć do wykonania upragnionego szpagatu, ale także może korzystnie oddziaływać na zdrowie. Coraz częściej słyszy się o tym, że rozciąganie jest obowiązkową częścią każdego treningu. Dzięki rozciąganiu mięśnie i więzadła są bardziej elastyczne, przez co bardziej odporne na kontuzje. Szpagat może być natomiast świetnym celem, który będzie motywował do systematycznego rozciągania.
Bibliografia:
[1] W. Osiński Antropomotoryka. AWF Poznań 2003
