Kręgozmyk (spondylolisteza) – forma przewlekłej niestabilności kręgosłupa. Jest to stan polegający na przesunięciu się dwóch kręgów względem siebie (wyższy kręg ulega przesunięciu do przodu względem niższego kręgu). W skrajnych przypadkach może dojść nawet do całkowitej niestabilności kręgosłupa, przewlekłych bólów, jak również wystąpienia dolegliwości neurologicznych.
Kręgozmyk – rodzaje
Kręgozmyk występuje głównie w części lędźwiowej kręgosłupa (najczęściej w rejonach L5-S1, L4-L5). Schorzenie to przez swoją skomplikowaną etiologię przez lata dorobiło się wielu klasyfikacji i podziałów. W niniejszym artykule wykorzystany został podział kręgozmyku wg Newman-Malawski, który prezentuje 5 głównych typów kręgozmyku:
- wrodzony – dysplastyczny (wada wrodzona górnych powierzchni stawowych kości krzyżowej);
- spondylolityczny – przeciążeniowy (występuje najczęściej);
- zwyrodnieniowy (u osób starszych);
- urazowy (na skutek dużego bezpośredniego urazu);
- patologiczny (jego przyczyną jest nowotwór, infekcja lub inne zmiany metaboliczne).
Zdjęcie 1. Spondylolisteza – kręgozmyk, źródło: http://www.cosmiq.de/qa/show/1258345/Was-ist-Antelisthesis/
Kręgozmyk może mieć również różne stopnie zaawansowania, wg Meyerdinga wyróżnia się:
- I stopień – przemieszczenie się trzonu kręgu o 25%
- II stopień – przemieszczenie trzonu kręgu o 50%
- III stopień – przemieszczenie trzonu kręgu o 75%
- IV stopień – przemieszczenie trzonu kręgu o cały trzon
Źródło: http://rehmedis.pl/kregozmyk.html
Kręgozmyk – przyczyny
Przyczyną powstawania kręgozmyku mogą być zmiany zwyrodnieniowe stawów międzykręgowych kręgosłupa, ubytki kostne łuku kręgu lub wada rozwojowa stawów międzykręgowych. Oprócz tego mówiąc o kręgozmyku warto przytoczyć jeszcze jedno pojęcie, a mianowicie „kręgoszczelina”, ponieważ jest to stan patologiczny, który powoduje podział kręgu na dwie części. Kręgoszczelina może być właśnie miejscem rozwoju kręgozmyku.
Wada ta jest często mylona z innymi schorzeniami kręgosłupa między innymi z:
- retrospondylolistezą – tyłozmykiem, który jest odwrotnością kręgozmyku i polega na przesunięciu do tyłu kręgu wyższego;
- spondyloliza – przerwanie łuku w miejscu tzw. węziny, lecz w tym przypadku nie dochodzi do przemieszczenia kręgów jak w kręgozmyku.
Jeśli w wyniku choroby lub urazu przebytego we wczesnym dzieciństwie powstał kręgozmyk, będzie on bezobjawowy i o jego istnieniu możemy nawet nie wiedzieć. Nasz organizm skompensował sobie ten układ i nie daje o sobie znać. Jeśli jednak do kręgozmyku dochodzi podczas uprawiania sportu lub urazu w dojrzałym wieku musimy liczyć się z konsekwencjami.
Kręgozmyk – objawy
Objawami typowego kręgozmyku jest miejscowy ból kręgosłupa i ewentualnie ból korzeniowy idący wzdłuż nogi. Często pojawiają się tzw. bóle powysiłkowe, które ustępują po zaprzestaniu wysiłku czy uprawianiu sportu. Oprócz tego zauważa się pogorszenie sprawności ruchowej chorego oraz deformację tułowia w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Chory zaczyna się przemieszczać na lekko ugiętych nogach i może skarżyć się na ograniczenie ruchomości kręgosłupa. W niektórych przypadkach może dojść nawet do niedowładów, zaników mięśniowych, drętwienia w obrębie kończyn dolnych.
Aby zdiagnozować kręgozmyk należy wykonać badanie RTG w projekcji przednio-tylnej oraz bocznej. Podczas analizy radiogramów można określić prawdopodobną przyczynę kręgozmyku. Poszukuje się zmian w budowie kości krzyżowej, czy np. zaburzeń stawów międzykręgowych sugerujących podłoże dysplastyczne. Leczenie kręgozmyku opiera się na metodach nieoperacyjnych i operacyjnych. W przypadku leczenia zachowawczego wymaga się od chorego odciążenia kręgosłupa, wzmocnienie mięśni brzucha i zmniejszenia napięcia mięśni grzbietu, redukcji nadwagi, jeśli owa występuje. Przy lekkich dolegliwościach zaleca się oszczędny tryb życia i noszenie gorsetu ortopedycznego oprócz tego zaleca się leczenie farmakologiczne i stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych. Natomiast u około 10% przypadków ustala się wskazania do leczenia operacyjnego – w tym przypadku głównym celem operacji jest uwolnienie uciśniętych struktur nerwowych, a także usztywnienie zmienionego chorobowo odcinka kręgosłupa.
Kręgozmyk jest schorzeniem występującym dość często. Ze względu na zróżnicowaną dynamikę procesu chorobowego oraz duże zróżnicowanie objawów częstym problemem jest jednoznaczne wskazanie czy konkretny chory powinien być poddany operacji czy leczeniu nieoperacyjnemu. Dlatego też schorzenie to wymaga systematycznej obserwacji.
Bibliografia:
[1] Marciniak W., Szulc A. : Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja.
[2] Łuczkiewicz P., Smoczyński A. : Wpływ budowy stawów międzykręgowych na powstanie kręgozmyku – Chir. Narz. Ruchu Ortop. Pol., 2002; 67(2): 151-155
[3] Nowakowski A., Kubaszewski Ł., Jurasz W., Bartochowski Ł. Leczenie operacyjne kręgozmyku zwyrodnieniowego przy użyciu fiksacji śrubami przeznasadowymi Ortop. Traum. Rehab., 2008; 10 suppl. 2: s. 92-93
[4] Bartochowski Ł. : Rozprawa doktorska „Skuteczność leczenia operacyjnego kręgozmyku przy użyciu instrumentarium przeznasadowego”, Poznań, 2011.
